Makers van Morgen

Mijn broeders hoeder

VPRO

Kinderen met psychiatrische problemen eisen vaak een groot gedeelte van de aandacht in een gezin op. Dit gaat vaak ten koste van hun broers en zussen die daardoor soms op het tweede plan komen met alle gevolgen van dien. Filmmakers Anna Trentelman en Suzy van der Wal onderzoeken in hun documentaire ‘Mijn broeders hoeder’ hoe het is om op te groeien met een broer of zus met een psychiatrisch ziektebeeld.

In gesprek met regisseurs Anna Trentelman en Suzy van der Wal

Tekst: Stefan Kruszel

Regisseur Anna Trentelman groeide zelf thuis op met een broer die kampt met een psychische stoornis. Met zijn vaak agressieve gedrag eiste hij voortdurend de aandacht in het gezin op en deze situatie had een grote invloed op Anna en haar jongere zusje. “We weten nog steeds niet wat er precies met mijn broer aan de hand is”, vertelt Anna. “Maar zijn gedrag werd op een gegeven moment zo erg dat hij niet meer thuis kon wonen. Inmiddels hebben we al vier jaar geen contact meer met hem en ik weet ook niet waar hij op dit moment precies is.”

Samen met haar medestudent aan de HKU, Suzy van der Wal, had Anna eerder al de film Bollie gemaakt. “In deze documentaire blikten mijn zusje en ik terug op onze ervaringen thuis en wat dit met ons deed”, aldus Anna. “Ik was altijd in de veronderstelling dat wij de enigen waren in deze situatie maar we kwamen erachter dat er veel meer broers en zussen zijn die soortgelijke ervaringen hebben. Er zijn zelfs verschillende bijeenkomsten voor broers en zussen van een zorgintensief kind, zogenaamde Brussen. Ik had dit graag eerder willen weten want ik denk dat ik daar veel aan gehad zou hebben.”

Brussen
Uit onderzoek blijkt dat Brussen bijna drie keer zoveel kans hebben op grote problemen als gevoelens van eenzaamheid, depressies of problemen op school. Met deze wetenschap in het achterhoofd besloten de twee jonge filmmakers dat hun afstudeerfilm aan de HKU over deze problematiek moest gaan. “We vonden het een mooi en belangrijk onderwerp dat meer aandacht verdient”, legt Suzy uit. “We wilden verschillende verhalen van mensen met uiteenlopende leeftijden. Het moest geen klaagzang worden maar juist iets van herkenning oproepen. We wilden laten zien dat mensen die in deze situaties zitten niet de enigen zijn, maar dat er veel meer mensen zijn die dit meemaken en dat ze wellicht steun of inspiratie kunnen vinden in hoe anderen hiermee omgaan.”

Anna en Suzy hebben lang gezocht naar mensen die in de film hun verhaal wilden doen. “We zijn op heel veel bijeenkomsten van Brussen geweest en we hebben met heel veel mensen gesproken. Maar zeker het vinden van Brussen wiens broer of zus een psychische ziekte heeft was een uitdaging. Er rust nog altijd een taboe op als het gaat om psychische ziekten en er is veel schaamte.” Anna: “Ik begrijp het ook wel want het is vaak naar buiten toe lastig uit te leggen wat zo’n ziekte precies inhoudt. Het is voor buitenstaanders vaak moeilijk te begrijpen wat de impact is voor Brussen die tegelijkertijd hun broer of zus willen beschermen.”

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Belevingswereld
De documentaire is exemplarisch voor de werkwijze van Suzy en Anna. “Wij proberen in onze films de kijker mee te nemen in de belevingswereld van de hoofdpersonen”, legt Suzy uit. “Met de illustraties probeer ik het verhaal van de verteller invoelbaar te maken. We hebben hier samen een balans in gevonden hoe we de gedraaide scenes een extra ervaring kunnen meegeven door het gebruik van voice-overs, geluid en illustraties.”

Al vanaf het begin van hun studie werken zij veelvuldig samen. Hun eerste gezamenlijke project was een film over onderduikers in Artis tijdens de Tweede Wereldoorlog. “Omdat we geen toestemming kregen om te filmen in Artis moesten we op zoek naar een andere manier om het verhaal in beeld te krijgen”, vertelt Anna. “Dat was ons eerste project waarin we gingen experimenteren met verschillende vertelvormen.” De samenwerking heeft zich sindsdien steeds verder ontwikkeld en deze bevalt dan ook uitstekend. Suzy: “We vullen elkaar volgens mij goed aan. We denken vaak hetzelfde over hoe we iets willen aanpakken en hebben over veel zaken dezelfde mening. We hebben een bepaalde stijl van films maken ontwikkeld die voor ons beide goed werkt en waarin we elkaar inspireren en versterken.” Ondanks dat de beide jonge makers nu met eigen projecten bezig zijn ligt het dan ook in de lijn der verwachtingen dat zij in de toekomst nog vaker samen zullen werken en wellicht ook weer samen films gaan maken.

Anna Trentelman en Suzy van der Wal studeerden beide audiovisuele media aan de HKU. ‘Mijn broeders hoeder’ is hun beider afstudeerfilm. Momenteel werkt Anna bij het film- en tv-productiebedrijf ‘Pieter van Huystee’. Suzy werkt momenteel in het Art department van verschillende films en televisieproducties.

Indrukwekkende docu's over psychische aandoeningen