Suriname. Een land met een complexe en pijnlijke geschiedenis die onlosmakelijk verbonden is met Nederland. Het koloniale verleden, de slavernij en het bewind van Desi Bouterse. Maar Suriname is nog veel meer dan dat. 2Doc.nl tipt de beste, kleurrijkste en belangrijkste documentaires over Suriname.
De 32-jarige journalist en filmmaker Ananta Khemradj onderzoekt hoe haar generatie verder moet in de nasleep van de Decembermoorden. Ondanks de veroordeling van Desi Bouterse lukt het Surinamers namelijk niet om de turbulente jaren ’80 een plek te geven. Welke toekomst heeft een land dat zijn verleden niet onder ogen durft te komen?
Kijk ook het DocTalks interview met regisseur Ananta Khemradj.
Regie: Ananta Khemradj
Omroep: EO
Sommigen Marrons - afstammelingen van gevluchte slaven in Suriname - hebben de gave om in contact te komen met de dodenwereld. Deze bijzondere interactie met overledenen blijft normaliter verborgen in de dichtbegroeide jungle, maar 'Maker van Morgen' Kenrich Cairo lukte het om dit fenomeen in beeld te brengen in zijn filmdebuut Hidden World.
Regie: Kenrich Cairo
De documentaire Nieuw licht: Het Rijksmuseum en de slavernij laat van heel dichtbij zien hoe pijnlijk wrang, en tegelijkertijd helend en bevrijdend het samenstellen van een slavernijtentoonstelling is. Zeker dankzij de inbreng van mensen met roots in zowel 'de West' (Suriname, Caribisch gebied) als 'de Oost' (Nederlands-Indië). Een hoogst actuele documentaire over de totstandkoming van de slavernijtentoonstelling in het Rijksmuseum en Nederlands omgang met het slavernijverleden.
Regie: Ida Does
Omroep: NTR
Voor veel mensen heeft de decembernacht van 1982 Suriname voorgoed veranderd. De folteringen en moorden die in Fort Zeelandia plaatsvonden worden door professor John Dugard, Zuid-Afrikaanse mensenrechtenexpert, betiteld als 'misdrijven tegen de menselijkheid'.
Noraly Beyer spreekt in Het is geen Verleden - 08 12 1982 met onder andere Dugard, advocaat Gerard Spong, studenten van de Anton de Kom Universiteit in Paramaribo en verschillende hedendaagse kunstenaars.
Regie: Ida Does
Omroep: HUMAN
Black Lives Matter zette in 2020 de hele wereld op z’n kop. Maar zijn de protesten daadwerkelijk een kantelpunt voor positieve verandering geweest? Regisseur Clarice Gargard onderzoek het. Ze reist door tijd en ruimte en haalt herinneringen van alledaagse verzetsstrijders op in Nederland, Suriname en Curaçao over het heden, verleden én de toekomst van zwart verzet. Hoe creëer je zelf de kantelpunten die voor verandering zorgen?
Wat inspireerde de maker, Clarice Gargard? We spraken haar over docu's, speelfilms en kunstenaars. Lees hier verder.
Regie: Clarice Gargard
Omroep: VPRO
Elk jaar vertrekken er duizenden Nederlandse stagiaires naar Suriname. Het zijn vooral jongvolwassen vrouwen met een westers ideaalbeeld die het avontuur aangaan om dingen te verbeteren in Suriname. Maar dat pakt vaak iets anders uit dan verwacht.
Zodra de stagiaires aankomen in Suriname merken ze al gauw dat er een hele surrealistische stagiairewereld in Suriname is opgebouwd. Filmmaakster Isaura Sanwirjatmo noemt dit 'de stagiaire-bubbel'. Voor haar film Soso Lobi Nothing but Love dook ze in deze subcultuur in Suriname. Dat levert bijzondere portretten en verhalen op.
Regie: Isaura Sanwirjatmo
Andere tijden: Leven in koloniaal Suriname werd uitgezonden in de aanloop naar de viering van 40 jaar onafhankelijkheid. In de film halen bewoners van Suriname herinneringen op aan het leven in de voormalige kolonie. En de ontwikkeling waarin kleine groepen het startschot gaven voor het ontwikkelen van een eigen identiteit en cultuur, en uiteindelijk steeds meer koesteren en pleitten voor complete zelfstandigheid.
Regie: Paul Ruigrok
Omroep: NTR/VPRO
Kunstenaar Isan Corinde (1990) groeide op in de binnenlanden van Suriname. In de Makers van Morgen documentaire Kindergedachten laat Isan zowel in Suriname als in Utrecht zien welke invloed zijn achtergrond heeft op zijn hedendaagse werk en stijl.
Documentairemaakster Donna van West (26) leerde Isan Corinde kennen toen ze na haar afstuderen in Paramaribo woonde. Beiden hadden aan de kunstacademie gestudeerd en dat zorgde al snel voor een klik.
Regie: Donna van West
Op 25 november 2015 is het precies veertig jaar geleden dat Suriname onafhankelijk werd. De Surinaamse onafhankelijkheid was voor de Surinaamse juriste Lilian Gonçalves een droom die vervulling ging. Maar een paar jaar later sloeg die droom om in een nachtmerrie.
Bij de militaire staatsgreep verloor ze haar broer en kort daarna bij de Decembermoorden haar man. Ze vluchtte naar Nederland en bond een levenslange strijd voor gerechtigheid aan. Martijn Blekendaal volgt in de docmentaire Suriname Revisited Lilian Gonçalves. Zij keert na jaren terug naar Suriname in een laatste poging om het proces van de Decembermoorden nieuw leven in te blazen.
Regie: Martijn Blekendaal
Omroep: NTR
Jonge maakster Ananta Khemradj (30) werd geboren in Nederland en groeide op in Suriname. Ze vraagt zich in haar documentaire Je kan toch lezen af waarom ze zo weinig weet over de roerige jaren ’80 in Suriname, ondanks haar baan als journalist. De moeder van Ananta reageert geïrriteerd wanneer ze naar de jaren '80 van Suriname vraagt. Het onderwerp lijkt te confronterend. Langzamerhand komt Ananta erachter dat het niet alleen haar moeder hier liever niet over spreekt, maar ook veel andere Surinamers die de periode hebben meegemaakt.
Waarom ligt hier nog steeds een taboe op?
Regie: Ananta Khemradj
In Paramaribo staat een verlaten villa. De familie die er eens in leefde, verhuisde in de jaren '70 naar Nederland. Het huis, dat sterk aftakelt, staat symbool voor vervlogen tijden, vergankelijke herinneringen en alles wat bij migratie is achtergelaten.
In Memre Yu (vertaling: ik herinner) komen de verschillende gezinsleden aan het woord. Ze vertellen over de band die zij hebben met het huis en met Suriname. De intieme verhalen werpen heel wat maatschappelijke kwesties op: hoe heeft migratie betrekking heeft op je leven?
Regie: Zaïde Bil en Sébastian Segers
Fred Pansa is een Surinaamse Marron. De Marrons zijn afstammelingen van gevluchte West-Afrikaanse slaven die in de binnenlanden van Suriname en Frans Guyana leven. Deze cultuur wordt echter met uitsterven bedreigd. Omdat Fred hij zijn passie voor de jungle met mensen wilt delen organiseert hij excursies naar het binnenland van Suriname.
De jonge documentairemakers Marije Huijsman en Sietse van der Molen raakten onder de indruk van zijn bevlogenheid dat zij besloten een documentaire over hem te maken.
Regie: Marije Huijsman en Sietse van der Molen
Omroep: VPRO
Het militaire regime, onder leiding van Desi Bouterse - op 25 februari 1980 door een coup aan de macht gekomen - ontdoet zich in één klap van zijn belangrijkste critici. Alle slachtoffers worden standrechtelijk geëxecuteerd en vertonen tekenen van marteling. Dit waren de Decembermoorden. De schok die de gebeurtenissen teweeg hebben gebracht, is nog steeds voelbaar in de Surinaamse samenleving. De schuldigen zijn nooit aangehouden, laat staan berecht.
Regie: René Roelofs
Omroep: IKON (EO)