Makers van Morgen

Hidden World

VPRO

Sommigen Marrons - afstammelingen van gevluchte slaven in Suriname - hebben de gave om in contact te komen met de dodenwereld. Deze bijzondere interactie met overledenen blijft normaliter verborgen in de dichtbegroeide jungle, maar 'Maker van Morgen' Kenrich Cairo lukte het om dit fenomeen in beeld te brengen in zijn filmdebuut 'Hidden World'.

Locaties
Zoek naar docu’s op thema

Spierwitte sneakers stappen voorzichtig door de dichtbegroeide jungle. De zoon van Vader Amoksi wordt meegenomen naar hun dorp, om een traditioneel ritueel te leren. Vader Amoksi is al oud, en het is tijd om zijn gave -contact leggen met voorouders- door te geven aan zijn zoon. Deze kennis kan alleen worden overgedragen van vader op zoon, maar al snel wordt duidelijk dat de zoon van Amoksi geen interesse heeft om dit te leren. Hoe kan deze oude traditie blijven bestaan als de komende generatie Marrons geen interesse meer heeft in de traditie en alleen nog oog heeft voor het moderne leven?

Regie: Kenrich Cairo

Op deze pagina...

Hoe is het om het gesprek aan te gaan met je voorouders?

In gesprek met maker Kenrich Cairo

Tekst: Hannah Veldhoen

Kenrich Cairo (48) woont in Suriname. Hij groeide op in het stadje Moengo, in een Marron gemeenschap. Toen hij 4 jaar was verhuisde hij met zijn ouders naar Paramaribo, daar ging hij naar de middelbare school en studeerde hij tandtechniek. Ver weg van zijn Marron-roots voelde hij de drang om meer te weten te komen over zijn afkomst en de daarbij behorende cultuur. Vanwege de schoonheid, de diepgang en zeker het mysterie binnen deze bijzondere cultuur.

De drang om zijn cultuur te archiveren bracht hem als leek in contact met 8mm video- en fotografie. Cairo is momenteel bezig met een nieuw filmproject en zou het liefst volledig de overstap maken van tandtechnicus naar filmmaker.

© Kenrich Cairo

Kenrich Cairo

Waarom heb je gekozen dit onderwerp te verfilmen?
‘Ik ben zelf een Marron en zie dat mijn eigen tradities langzamerhand verloren gaan. Dat komt mede doordat Marrons niks opschrijven over de rituelen of tradities. Zo ontstaat het gevaar dat de kennis over onze cultuur verdwijnt. Ik vind het daarom belangrijk deze rituelen vast te leggen, zodat de kennis vereeuwigd wordt. Ik weet namelijk zeker dat deze traditie anders straks helemaal niet meer bestaat. Dat zou heel zonde zijn, want voor onze gemeenschap is deze kennis belangrijk. Met de hulp van onze voorouders hebben de Marrons zichzelf namelijk bevrijdt van de slavenhandelaren. Deze kennis is dus belangrijk geweest in onze geschiedenis. Daarnaast zou mijn film ook als inspiratiebron kunnen dienen voor nieuwe generaties die wél geïnteresseerd zijn om de rituelen te leren.’

Waarom denk je dat deze traditionele traditie verloren zal gaan?
‘De Marrons wonen traditioneel in groepsverband. Maar door westerse invloeden individualiseert deze groep steeds meer. Hierdoor verdwijnt het groepsverband en daarnaast trekken Marrons steeds meer naar de steden. Mede hierdoor, maar ook door moderne technologie komen traditionele Marrons vaker in aanraking met de westerse cultuur en verliezen dan de interesse voor de oorspronkelijke tradities van de Marrongemeenschap.’

Hoe ben je in contact gekomen met Vader Amoksi?
‘Toen mijn tante overleed ging ik voor haar begrafenisrituelen terug naar het dorp van mijn familie in Suriname. De man die daar bezig was met de rituelen was Vader Amoksi. Hij kwam naar mij toe en vertelde dat hij mij iets schuldig was. Ik snapte er niks van, want ik had hem nog nooit eerder ontmoet. Hij vertelde dat mijn grootvader een medicijnman was die zijn vader had genezen. De reden om mij en de crew toe te laten was omdat hij daar graag iets terug voor wilde doen. Normaliter is het een hele moeilijke wereld om binnen te komen, en als je die wereld al hebt mag betreden, mag je het alleen navertellen; de rituelen en de traditie zijn namelijk streng verboden om te filmen. Vader Amoksi vertelde toch openhartig over deze verborgen wereld en zo kreeg ik de kans onze cultuur toch goed in beeld te brengen.’

Het interview gaat verder onder de afbeelding

'Ik zie de tradities van de Marrons langzamerhand verloren gaan'

'De voorouder accepteerde de aanwezigheid van mij en de filmploeg. Dit was heel bijzonder. Ik geloof dat voorouders ons het levenspad kunnen wijzen dat we moeten belopen.'

© Kenrich Cairo

Wat was voor jou een spannend moment in het maakproces van de documentaire?                                                                                                                                    ‘Toen we de voorouder gingen oproepen werd het heel spannend. Ik wist namelijk niet of de voorouder het zou accepteren dat ik met de crew het ritueel aan het vastleggen was. Dat is dan ook de reden dat ik zo emotioneel werd op dat moment; de voorouder accepteerde mijn aanwezigheid en de filmploeg. De voorouder gaf mij de toestemming de film te maken! Dit was heel bijzonder voor mij omdat ik erin geloof dat zij ons het levenspad kunnen wijzen dat we moeten belopen. Daarom is het voor mij ook belangrijk goed contact te houden met mijn voorouders. Ook was dit moment heel bijzonder omdat ik de wereld kan laten zien waar wij in geloven, en dat het echt gebeurt.’

Je bent zelf ook een personage in de film, waarom heb je daarvoor gekozen?                                                                                                                                                                ‘In eerste instantie wilde ik een film maken over de kennisoverdracht tussen Vader Amoksi en zijn zoon, maar op een gegeven moment werd duidelijk dat de zoon niet geschikt was voor de kennisoverdracht. Toch wilde ik dat de film persoonlijk zou worden, en heb ik besloten mijzelf als personage in de film te zetten.’

Wat hoop je dat de kijker van jouw film opsteekt?                                                     ‘Met deze film wil ik laten zien dat men nog niet alles weet over de Marrons in Suriname. We hebben onze eigen leefwijze, en dat vind ik belangrijk om te vertellen. Ik wil dat mensen begrijpen dat Marron-zijn ook een deel is van de mensheid, als een inzage in onze cultuur. Ook hoop ik dat men meer respect krijgt voor de manier waarop wij leven. Ik merk namelijk dat mensen snel vooroordelen hebben wanneer het gaat over de spiritualiteit van de Marrons.’

Hoe is de film in Suriname ontvangen?
‘Hier in Suriname houden mensen niet zo van documentaires, ze kijken liever naar actiefilms. Toch heb ik hele enthousiaste reacties gehad op de film. Ook Vader Amoksi en zijn zoon vonden de film prachtig. Misschien komt de film nog op Televisie in Suriname, maar dat is nog niet helemaal duidelijk.’

Waar ben je nu mee bezig en heb je ambitie meer documentaires te maken?
‘Ik ben nu tandtechnicus. Ik maak bijvoorbeeld kunstgebitten voor mensen die aan de onderkant van de samenleving staan en weinig geld hebben. Maar ik zou graag de carrièreswitch naar documentairemaker willen maken. Als ik de kans krijg zou ik er veel over willen leren. Het maakt niet uit waar ik over documentaire maken zou kunnen leren; voor het vergaren van die kennis doe ik alles!’

'Ik merk namelijk dat mensen snel vooroordelen hebben wanneer het gaat over de spiritualiteit van de Marrons'

'De gave kan alleen van vader op zoon worden doorgegeven'

© Kenrich Cairo / Kenrich cairo

Meer over de Marroncultuur

Marrons zijn afstammelingen van gevluchte slaven die aanvankelijk in het binnenland van Suriname in stamverband zijn gaan leven. De Surinaamse Marrons zijn traditioneel aanhangers van het Obeah en Winti geloof. Het Obeah geloof draait om drie dingen: Het geloof in de schepper Nana Keediamaa Keediampon, het geloof in natuurgeesten en het vereren van de overleden voorouders. Niet alle Marrons geloven in Winti of Obeah; Sommige Marrons hebben zich bekeerd tot het Christendom.

Doculab 8 voor 40

Hidden World werd gemaakt met hulp van Doculab '8 voor 40'. Het Doculab is geïnitieerd ter gelegenheid van 40 jaar onafhankelijkheid van Suriname. Elk  jubileumjaar zal er een documentaire gemaakt worden met als doel het stimuleren van de documentaire cultuur in Suriname. Surinaamse aankomende filmmakers worden uitgedaagd en aangespoord om een projectplan in te dienen dat - op een beeldende, boeiende en aansprekende wijze - een voor hen belangrijke vertelling te verbeelden Zij waren volledig vrij in de keuze van onderwerp, de enige vereiste was dat het te maken moest hebben met de Surinaamse cultuur. Er zijn tot nu toe 6 film gerealiseerd en Hidden World is er daar dus een van.