Dinsdag 15 september 2020, 20.30u, NPO 2 Extra

12 Liquid Months

VPRO

In ’12 Liquid Months’ onderzoekt Matthijs Diederiks wat er met zijn leven gebeurt als hij voor een jaar zijn volledige dieet vervangt voor complete food; shakes samengesteld aan de hand van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voedingsstoffen. Een kritisch en humoristisch egodocument waarin persoonlijke transformatie centraal staat.

‘Als ik stopte met deze film, vond ik dat ik een ander vak moest zoeken.’

In gesprek met regisseur Matthijs Diederiks

Tekst: Abel Vos

2Doc Maker van Morgen Matthijs Diederiks leefde een jaar lang volledig op complete food, shakes waar in principe alle voedingsstoffen in zitten. Hij legde alles vast. Hoe ervaarde hij dit intensieve project? 2Doc.nl gaat in gesprek met de getalenteerde filmmaker. ‘Ik had alvast speeches geschreven voor bij award ceremonies. Heeft dat niet zo z’n charme, om dat achteraf toe te geven?’

Hoe begon je aan dit project?
‘Ik was gefrustreerd dat ik mij als creatief maker niet gezien voelde, terwijl iedereen om mij heen toffe films de wereld in gooide. Ik voelde een enorme druk om mijzelf te bewijzen: ik wist dat ik het in me had om een lange documentaire te maken. Voordat het filmproces begon had ik een aantal intensieve paddotrips. Tijdens deze trips voelde het alsof ik een doel van hogerhand kreeg: ik moest zoveel mogelijk content maken. Dat deed ik daarvoor ook, maar ik concentreerde me daarbij nooit op één onderwerp, ik was altijd met verschillende projecten bezig. De paddo’s hebben mij een duwtje in de rug gegeven. Doordat dit mij nu was ingefluisterd, heb ik er iets heel concreet van kunnen maken: een jaar lang niets eten, en alles vastleggen. Het resulteerde in meer dan vijfhonderd uur aan beeldmateriaal.’

Het lijkt me heftig om alles vast te leggen zonder dat je weet wat je ermee gaat doen. Hoe hield je jezelf gemotiveerd?
‘Als ik iets beloof, dan hou ik me er ook aan. Dus toen ik tegen mijn omgeving zei dat ik een jaar niet ging eten, moest ik me er ook aan houden. Ik merkte ook dat ik bij elk interview dat ik voor de film afnam dichter bij het verhaal kwam dat ik wilde vertellen. Na een interview dacht ik: zie je wel, je doet het ergens voor. De stemmetjes die ik bij mijn paddotrips kreeg ingefluisterd, bleken gelijk te hebben. Er was alleen geen geld. Ik deed alles uit mijn eigen zak. Daardoor heb ik momenten gehad waar ik geen flauw idee had wat ik moest doen, ik zat er doorheen. Ik kon alleen niet terug, ik wilde dat er een film kwam. Dat was mijn grootste motivatie. Laten zien: ‘ik kan dit. Ik kan een film volledig af maken.’ Als ik stopte met deze film, vond ik dat ik een ander vak moest zoeken. Mijn ego was dan enorm in de knel gekomen.’

Tekst gaat verder onder afbeelding

'Er is een punt geweest dat ik ben doorgeslagen

in hoe ik kijk naar voeding'

Hoe wist je waar de focus van deze film moest liggen?
‘In eerste instantie zou mijn film puur gaan over de toekomst van voeding. Ik heb daarvoor veel met wetenschappers, investeerders en experts gesproken. Bij de montage bleek pas dat juist de persoonlijke beelden die ik schoot, de ‘videodagboeken’, het interessants waren. Daardoor besloot ik dat dat een groter onderdeel van de film moest worden.

Na mijn jaar met complete food wilde ik de film het liefst gelijk monteren en de wereld insturen. Ik merkte alleen dat ik het jaar erna nodig had om dingen te kunnen laten landen. Er is een punt geweest dat ik ben doorgeslagen in hoe ik kijk naar voeding. Het jaar van het montageproces heeft mij bevrijd van mijn voedselfanatisme. Ik ben dat alleen dus wel geweest. Mijn zoontje heeft daar tikken van gekregen: het hebben van een vader die obsessief bezig is met voedsel. Als ik terugkijk op dit proces, vind ik dat het heftigst. Er is een scène dat ik uitval naar mijn zoontje. Er zijn tijdens mijn complete food-jaar meer van dat soort momenten geweest. Als ik gelijk aan de montage was begonnen, in het heetst van het moment, had het de film en mijn relaties denk ik erg beïnvloed.

In een aantal videodagboeken was ik erg aan het afgeven op de “onwetende” wereld, waar ik later weer naar terug “moest” gaan. Dat is een erg ongenuanceerde manier om ernaar te kijken. Voedsel is erg belangrijk. Het is alleen niet het belangrijkste. Zoals elke wetenschapper zegt: sporten en een actieve levensstijl zijn minstens zo belangrijk. Bij dit proces zijn er momenten geweest dat ik daaraan voorbij ben gegaan. Ik kan het mensen wel aanraden. Zie het als een erg heftige paddotrip: het is niet altijd heel leuk, maar je komt er wel beter uit. Je moet het alleen wel aandurven. In dat opzicht denk ik dat het verantwoord is. Ik denk alleen niet dat het verantwoord om te zeggen dat mijn manier van leven gedurende dat jaar een soort blauwdruk is voor de weg naar een beter leven.’

Tekst gaat verder onder afbeelding

‘Oh wacht, ik hoef niet elke dag iets anders te eten,

of drie keer per week in een restaurant te zitten'

Je hebt vast veel geleerd als filmmaker. Wat springt eruit?
‘Voordat ik aan deze film begon was ik er heilig van overtuigd dat je geen goed uitgewerkt plan nodig hebt om een goede film te kunnen maken. Daar ben ik van teruggekomen. Het is mij achteraf gelukt met enorm veel post-its, editors en andere mensen. Ik realiseer me nu dat ik die post-its ook van tevoren op de muur had kunnen hangen. Dan had je wel een ander soort film gekregen.’

Als je nog eens een film zou maken, zou je het dan ook zo aanpakken?
‘Ik denk het niet. Deze film voelde voor mij soms als een post-bacheloropleiding. Maar als je een studie doet, ga je er groen in en kom je er hopelijk met meer kennis uit. Dat denk ik met deze film ook bereikt te hebben. Ik ben ook klaar met de continue focus op mezelf. We leven in een individuele samenleving. De afgelopen jaren zijn we alleen met het individu bezig geweest, maar het blijkt dat we elkaar wel degelijk nodig hebben.’

Je hebt enorm veel tijd in deze film gestoken. Heb je ervoor teruggekregen wat je wilde bereiken?
‘Dat is eigenlijk een soort levensvraag. Toen ik ermee begon dacht ik dat ik wereldberoemd zou worden. Ik had alvast speeches geschreven voor bij award ceremonies. Heeft dat niet zo z’n charme, om dat achteraf toe te geven? Ik weet natuurlijk dat het daar niet om gaat. Als ik deze film niet had gemaakt, had ik niet zoveel geleerd. Ook heb ik er blijvende vriendschappen en collega’s aan overgehouden. Dat is voor mij het belangrijkst. Toen ik mijn camera kocht op mijn vijftiende zei iedereen: ‘daar verdien je geen geld mee.’ Ik heb dat nooit begrepen. Ik heb lang graffiti geschreven, dat koste mij ook alleen maar veel geld. Toch vond ik het de moeite waard. Ik vind het wel fijn dat 2Doc dit omarmt, dat ik bevestiging krijg.’

Wat wilde je eigenlijk bereiken met de film?
Eind vorig jaar wist ik pas wat de eindboodschap moest zijn van deze film. Ik hoop dat mensen beseffen: ‘Oh wacht, ik hoef niet elke dag iets anders te eten, of drie keer per week in een restaurant te zitten. Minder is meer. Ik hoop dat mensen kritischer gaan kijken naar de hoeveelheid keuze die er is. Je hoeft niet altijd mee te gaan in die keuze. Dat heb ik in extreme vorm gedaan, waardoor het dystopisch wordt. Ik hoop ook dat kijkers beseffen dat je sneller bij de kern komt van wie je bent, als je dingen eenvoudiger voor jezelf maakt.’

Tekst gaat verder onder afbeelding

'Ik geloof dat shakes eten niet kunnen vervangen.

Je ontneemt te veel van jezelf'

Hoe ziet jouw eetpatroon er nu uit?
‘Ik leef vrij sober. Voornamelijk vegetarisch, met een uitzondering als ik bij mijn moeder eet, die haar eigen dieren slacht. Sinds een tijdje koop ik vis van een jongen die het zelf vangt. De shakes zijn er nog, maar nu gebruik ik ze waarvoor ze bedoeld zijn: als ik een drukke dag heb en geen afleiding wil, of als ik een lang stuk wil fietsen zonder onderbreking. Op die momenten kan het heel handig zijn, omdat er qua voedingsstoffen niets is wat beter werkt. Maar ik geniet nu zelfs volop van mijn ontbijt. Het is een van mijn lievelingsmomenten van de dag geworden. Met zo’n shake heb je dat echt niet. Toen ik net klaar was met mijn dieet, was ik nog in de veronderstelling dat ik terug zou gaan naar shakes, omdat ik het beter vond werken. Ik heb het een tijdje vol gehouden, maar nu zie ik het meer als een soort gereedschap. Ik geloof dat shakes eten niet kunnen vervangen. Je ontneemt te veel van jezelf. Ik denk dat shakes in de toekomst werken als een ondersteuning voor een volledig gepersonaliseerd voedingspatroon. Over tien jaar weet je via je horloge wat jouw bloedgroep en passend voedsel daarbij is: brood eet je in de middag, je kan beter ontbijten met yoghurt.’

Waar ben je nu mee bezig?
‘Ik maak nu een film over de opkomende markt van psychedelica. Ik merk dat er een shift in perceptie plaatsvindt: paddo’s waren eerst raar en voor hippies, maar nu staan er steeds meer mensen voor open en wordt het omarmt vanuit de wetenschap. Daardoor ontstaat er een andere markt. Ik ga een winkel beginnen en daar zelf deze spullen verkopen. Op die manier kom ik rechtstreeks in contact met alle facetten: de klanten, de verkoop, de marktwerking en de concurrentie. Het is uniek dat we in een land leven waar dit kan. Hierdoor kunnen naar de toekomst kijken van deze soort drugs, als het ook in een land als de Verenigde Staten legaal wordt. Daar kan je een ethisch vraagstuk aan hangen: willen we het Amerikaanse kapitalistische monster over iets heen gooien wat al duizenden jaren oud is?’