'Zelfreflectie is een voortdurend proces. Je bent nooit uitgeleerd over jezelf'

Jelle, hoe kwam je op het idee om deze fim te maken?
‘De gedachte voor deze documentaire speelde al langer in mijn hoofd, of in ieder geval, het idee van wat er eigenlijk gebeurt als je langer naar jezelf in de spiegel kijkt. Ik besloot het zelf te proberen. Heel laagdrempelig, door op m’n eigen kantoor een spiegel neer te zetten en te onderzoeken wat er gebeurt. Wat zie ik in mijn gezicht? Wat verandert er? Waar ga ik aan denken?'

En waarom in deze vorm?
‘Ik had eigenlijk alleen het idee: naar jezelf kijken in de spiegel, en ik vond dat het heel minimalistisch in beeld moest worden gebracht. Eén persoon, met zichzelf in een ruimte. Wat de kijker in het kader ziet, is letterlijk wat de personen allemaal van zichzelf zagen.'

'Ik vond het wel een uitdaging om te kijken hoe je het interessant kunt houden als er eigenlijk verder niks anders te zien is dan de mens zelf. Je kunt de aandacht van de kijker eerder verliezen, maar er kan ook meer focus worden gelegd op iedere kleine verandering in het gezicht.’

Hoe is je selectie van deelnemers tot stand gekomen?
‘Ik was op zoek naar mensen met verschillende achtergronden en leeftijden. Van gender tot sociale klasse: alles door elkaar. Ik wilde ook onderzoeken hoe iemand van negentien of twintig naar zichzelf kijkt in vergelijking met iemand die voorbij de pensioensleeftijd is. Die diversiteit vond ik belangrijk om te kunnen onderzoeken of we door onze leeftijd, achtergrond of geslacht ook hierin verschillen.

Eigenlijk was dat helemaal niet zo. Er waren juist meer overeenkomsten, waardoor ik een rode draad ontdekte. Eerst dacht ik dat het allemaal individuele verhalen zouden worden, maar er kwam iets universeels uit. Die dertig minuten riepen een soort reis van zelfreflectie op die iedereen ervaarde – ook ikzelf.’

En hoe ziet die reis eruit?
‘Je zit daar eerst ongemakkelijk en denkt: oké, ik moet nu naar mezelf kijken. Dan spelen er onzekerheden op. ‘Ik weet niet of ik mezelf wel zo mooi vind’, zei een van de deelnemers bijvoorbeeld. Op een gegeven moment treedt er soort rust en bezinning toe. Je gaat verder nadenken: wie zit daar nou eigenlijk? En het grappige is, dat vrijwel al die mensen zichzelf steeds meer gingen accepteren. Het was oké, wie daar zat. Daar ben ik de film omheen gaan bouwen.’

Waarom heb jij, in een wereld waar het al zoveel gaat over naar jezelf kijken en met anderen vergelijken, met jouw documentaire de focus gelegd op zelfbeeld?
‘Nou, inderdaad: omdat het er veel over gaat. Ik wilde kijken wat er eigenlijk áchter dat zelfbeeld zit. Iedereen zet zichzelf op een mooie manier neer op sociale media. Ik was op zoek naar een meer pure kant, naar de achterliggende gedachtes of thematieken van onze persoonlijke presentatie. Wat laten we eigenlijk zien? En wat zit er eigenlijk achter de oppervlakte? Daar zit ook wel een beetje de link naar de titel in.’

Leidt het tot een vervolg?
‘Ja, zeker wel. Het lijkt me mooi om zeventig- of tachtigjarigen, mensen die iets dichter bij de dood staan, te vragen om te reflecteren op hun leven als ze zichzelf zo in de spiegel aankijken. Pubers lijken me een andere interessante doelgroep. Het reflectieproces zal zich dan meer focussen op identiteitsvorming in de adolescentiefase. Ik denk er wel over na om dan in dezelfde vorm een serie met vervolgdoelgroepen te maken. Elke leeftijdsfase kenmerkt zich door andere onzekerheden. Zelfreflectie is een soort voortdurend proces. Je bent nooit uitgeleerd over jezelf.’