Maandag 20 juli, 22:10 op NPO 2

Joop! Eindelijk weer kampioen

MAX

Joop Zoetemelk is één van de grootste sporticonen die ons land ooit heeft gekend. Precies 40 jaar geleden won wielrenner Joop op de Champs-Élysées de Tour de France van 1980. 2020 had daarom zijn jaar moeten worden, maar door de coronacrisis loopt dat anders. Wat blijft is een intieme film, waarin regisseur Ariane Greep een openhartige Joop Zoetemelk portretteert.

In de jaren zeventig en tachtig is wielrenner Joop Zoetemelk razend populair. Miljoenen Nederlanders zitten voor de televisie of aan de radio gekluisterd om zijn prestaties te volgen in de Tour de France. Zijn erelijst is indrukwekkend. Wanneer Joop Zoetemelk de Tour de France wint in 1980 stijgt zijn popularieit tot grote hoogte.

Zeker als hij in 1985 wereldkampioen wordt is hij bij het grote publiek niet meer stuk te krijgen. Maar niemand weet dat hij in werkelijkheid diepongelukkig is. Joop spreekt er met niemand over dat zijn huwelijk met Françoise is vastgelopen. Hij vlucht in de wielrensport, de enige plek waar hij zichzelf kan zijn en vrij is van zorgen. Na zijn wielercarrière leidt hij helemaal een teruggetrokken bestaan. Maar nu is Joop terug. In de Franse Dany vond hij zijn nieuwe liefde. Zijn leven krijgt weer glans. Joop kan nu pas echt genieten van wat hij gepresteerd heeft. 

Regie: Ariane Greep

DocTalks: in gesprek met regisseur Ariane Greep

In deze Doctalks gaat Ersin Kiris in gesprek met regisseur Ariane Greep over haar film Joop! Eindelijk weer kampioen. In deze documentaire portretteert zij een andere Joop dan die het grote publiek kent, niet de man van weinig woorden, maar spraakzaam en openhartig. Wat is precies het verhaal achter deze verandering?

Joop Zoetemelks carrière en leven in vogelvlucht

Jaren '70

Joop Zoetemelk begint in de jaren '60 als amateurwielrenner en wint in 1968 een gouden medaille op de Olympische Spelen van Mexico. Deze won hij in de ploegentijdrit samen met Fedor den Hartog, Jan Krekels en René Pijnen. In 1970 wordt hij beroepswielrenner. Zijn eerste grote prestatie als beroepswielrenner behaalt hij in 1979; hij wint dan de Ronde van Spanje.

Winnende jaren '80

Zijn meest fenomenale prestaties behaalde Zoetemelk in de jaren '80. Hij stond lange tijd bekend als De Eeuwige Tweede want van de zestien keer dat hij meedeed aan de Tour de France werd Zoetemelk zes keer tweede. Tijdens de Tour de France van 1980 werd hij eindelijk de eerste. Vervolgens stoomde hij door naar 1985 waarin hij de wereldkampioenschappen wielrennen won. Zoetemelk was met zijn 38 jaar en 9 maanden de oudste winnaar ooit!

Bewogen tijden

De carrière en levensloop van Joop Zoetemelk is niet zonder controverse en hordes geweest. Hij werd in de jaren '70 twee keer betrapt op dopinggebruik tijdens de Tour de France en een aantal jaar later in 1983 weer. Daarnaast kwam zijn huwelijk in zwaar weer terecht omdat zijn vrouw, Francoise Duchaussoy, een drankprobleem had en hier vervolgens in 2008 aan overleed. Tijdens hun huwelijk werd Zoetemelk een stille en gesloten man en vluchtte hij in het wielrennen. Scheiden van Duchaussoy was lastig aangezien haar familie hier veel weerstand tegen bood. Na haar overlijden kreeg hij een relatie met Dany Pouille.

Eervolle finish

Ook op oudere leeftijd wordt Joop Zoetemelk nog steeds herkend en geëerd voor zijn prestaties. Zo kregen hij en ander oud-Tourwinnaar Jan Janssen de Legion d'Honneur uitgereikt in 2015 bij de start van de Tour de France in Utrecht. Dat is de hoogste en belangrijkste nationale onderscheiding in Frankrijk.

Bespreking door Helmut Boeijen

Het is een onvergetelijk tafereel uit een lang vergeten Tour de France. Joop Zoetemelk, ooit een potentiële winnaar van de wielerronde, heeft nadat hij een tijd geblesseerd is geweest moeite om weer aan te haken. Tijdens de Ronde van Frankrijk van 1975 wordt hij in een bergetappe gelost. Moederziel alleen probeert hij zich terug te knokken, in gevecht met zichzelf. Dan komt de ploegleiderswagen naast hem rijden. Joop heeft blijkbaar behoefte aan wat verkoeling. Die komt er: de man achter het stuur heeft zijn wangen gevuld met water en spuugt het vol in zijn gezicht. En Joop koerst onverstoorbaar verder.

Het verhaal van Joop Zoetemelk is bekend: hij stond bekend als de eeuwige tweede. Zo zag hij er ook uit, een noeste werker die steevast met de troostprijs werd opgezadeld. Achter veelvraten zoals Eddy Merckx en Bernard Hinault. En zelfs achter Bernard Thévenet, een Franse coureur die er halverwege de jaren zeventig tweemaal met de overwinning vandoor ging. Joop was en bleef altijd de eerste verliezer. Jarenlang aan de wereldtop en toch gedoemd om te worden vergeten. Tót de Tour de France van 1980. Toen brak Zoetemelk, ondersteund door de legendarische Nederlandse Raleigh-ploeg, de ban. Als toetje volgde vijf jaar later nog het wereldkampioenschap, op 38-jarige leeftijd.

Al die hoogtepunten ontbreken natuurlijk niet in Joop! Eindelijk weer kampioen. Het hart van deze vermakelijke tv-film wordt echter gevormd door Zoetemelks privéleven. Achter al die successen, zo openbaart hij met zichtbare tegenzin aan maakster Ariane Greep, zat een ongelukkige man. Gevangen in een huwelijk dat gaandeweg een dood vogeltje van hem maakte. Hij praat er liever niet over. Joop is sowieso een man van weinig woorden. Zijn tweede vrouw Dany en drie bevriende wielerjournalisten, die dit jaar het veertigjarige jubileum van Zoetemelks tourwinst vieren met het fotoboek Ongezien, vullen het verhaal verder in.

Dat zijn voormalige echtgenote Francoise niet meer in de gelegenheid is om te reageren, is daarbij wel een beetje ongemakkelijk. Zoetemelks zoon Karl maakt er ook geen woorden aan vuil als hij met zijn vader een fietstochtje onderneemt of met hem en de rest van de familie gaat langlaufen. De gewezen wielerheld maakt daarbij een ontspannen indruk, als een vriendelijke opa die volstrekt tevreden is met wat hij heeft opgebouwd. En in het huis dat hij met zijn huidige vrouw bewoont, is tegenwoordig een heuse Zoetemelk-zaal ingericht, een plek waar Joop en Dany voor de camera de imposante wielercarrière doornemen die zij alleen van horen zeggen kent.

Waarom houden Nederlanders van de Tour de France?