2Doc Makers van Morgen

De Platenboer, voor al uw platen, appels en peren

VPRO

Enkele jaren geleden liep Marieke Helmus toevallig Flesch Records binnen. Helmus was voor een regieopdracht op zoek naar een platenspeler uit de jaren dertig en besloot hier een kijkje te nemen. Een opvallende verschijning stond voor haar. Verkoper Harrie Berkhout liep in Oudhollandse klederdracht op klompen door zijn winkel en maakte een gezellig praatje met zijn vaste klanten die hem bezochten voor zowel muziek als voor een kilo appels of peren. Hier zit een verhaal in, dacht Marieke Helmus, en het idee voor ‘De platenboer, voor al uw platen, appels en peren’ was geboren.

Wieneke van Koppen

Door: Wieneke van Koppen

Klassieke archivaris

Voor Harrie aan zijn carrière als platenhandelaar begon, was hij actief als bibliothecaris van de media-afdeling. Waar hij overdag bibliotheekwerk verrichtte, toog hij in de avonden naar zijn persoonlijke platenverzameling die met zo’n 30.000 exemplaren uit zijn voegen dreigde te barsten. Hij wilde niets liever dan goede en bijzondere platen op de markt brengen vanuit zijn eigen zaak. Na enige tijd trok hij de stoute schoenen aan. Flesch Records, vernoemd naar zijn favoriete Hongaarse violist Carl Flesch, was een feit.

Marieke Helmus heeft Harrie en Flesch Records twee jaar lang gevolgd en de winkel zo in alle (fruit)seizoenen kunnen vastleggen: ‘Zowel Harrie als zijn winkel met inmiddels 60.000 platen vind ik bijzonder. Harrie is een archivaris in hart en nieren en wordt gelukkig van een prachtplaat die hij aan zijn verzameling en later aan die van een klant kan toevoegen. Hij weigert mee te gaan met hedendaagse technologische ontwikkelingen en werkt nog in zijn typerende klederdracht met een oud kasboek en een pinautomaat is niet te vinden in zijn zaak. Ik wilde de film in eerste instantie om Harrie laten draaien. Uiteindelijk ligt de focus echter op de manier waarop hij Flesch Records op eigenzinnige wijze bestiert’.

Uniek businessmodel

In de tijd van YouTube, Vimeo, Spotify en vele andere muziekstreaming services hebben fysieke platenhandelaren het niet altijd even gemakkelijk. Marieke legt uit hoe Harrie zijn zaak overeind houdt: ‘Vanwege de ups en downs in de muziekwereld is Harrie begonnen met de verkoop van appels en peren in zijn zaak. Zonder deze verkoop zou Flesch Records het niet overleven. Door die slimme combinatie kan hij blijven bestaan’.

Niet alleen de manier waarop Harrie zijn bedrijf inricht is een reden voor het succes. Ook de persoonlijkheid van Harrie speelt hierin een rol. ‘Harrie creëert een huiskamer in zijn winkel. Hij kan mensen goed inschatten en heeft een stuk of dertig klanten voor wie hij altijd een stapeltje klaar heeft liggen met platen die bij hen passen. Behalve advies op muziekgebied, geeft hij ook medische adviezen. Mensen komen bij hem voor een persoonlijk advies en een goed gesprek, over muziek en over andere levenszaken’.

Rust en liefde voor muziek

Kan iedereen bij Harrie terecht? ‘Ja, de deur staat uiteraard voor iedereen open. Hij vindt echter wel dat muziek rust en liefde verdient van zijn publiek. Zodoende wordt er wel eens iemand de deur uitgezet, bijvoorbeeld als iemand irritante vragen stelt of een enorme stapel platen wil luisteren, maar niets koopt. Harrie blijft dan alleen achter en luistert verstilde klassieke muziek zoals Ravel en kan zich tot tranen toe door de muziek laten raken. Flesch Records is een klein muzikaal eiland midden in het drukke Amsterdam’. Helmus vervolgt haar verhaal en refereert aan de scène waarin Alexander Klöpping in de zaak staat: ‘jonge mensen zijn erg nieuwsgierig naar de verhalen over muziek, muzikanten en opnametechnieken van Harrie. Hij zorgt ervoor dat zij kennismaken met een bijna vergeten wereld’.

De regisseur

Marieke Helmus is documentairemaker, maar doet veel meer dan dat. Zo werkt ze als verslavingsarts, geeft ze filmles aan architectuurstudenten van de TU Delft en maakt ze in samenwerking met patiënten films om de discussie over goede zorg te stimuleren. Haar vrije werk, waarin muziek en dans een grote rol spelen, is te zien op filmfestivals over de hele wereld. 

Meer muziekdocumentaires