In deze korte poëtische documentaire vertellen machinisten hoe een aanrijding met een persoon hun leven heeft veranderd. Veel van hen dragen deze ervaring met zich mee. Hoe gaat een mens verder na zo’n tragische gebeurtenis?
Machinisten houden met hart en ziel van hun vak, maar het is bijna zeker dat je ooit een aanrijding met een persoon mee zult maken. Het zijn de zogenaamde "risico's van het vak". Maar hoe ga je ermee om als het dan zo ver is? In de docu In de voorste cabine zitten mijn gedachten en ik wordt het verhaal van deze machinisten op een integere manier verteld.
Regie: Christine Boersma
Heb jij gedachten aan zelfdoding? Ga dan naar www.113.nl of bel 0900-0113.
Heb jij iemand verloren aan zelfdoding en wil je daarover praten, of wil je praten over bijvoorbeeld depressie of angst? Ga dan naar www.mindkorrelatie.nl of bel 0900-1450.
Regisseur Christine Boersma
Hoe kan dezelfde gruwelijke gebeurtenis op de ene persoon een totaal andere invloed hebben dan op de ander? Deze vraag onderzoekt jonge regisseur Christine Boersma (1995) in haar documentaire In de voorste cabine zitten mijn gedachten en ik over machinisten die een aanrijding met een persoon hebben meegemaakt.
‘Wat ik fascinerend vond, was dat de ene machinist na twee dagen gewoon weer aan de slag ging en de ander achterbleef met PTSS', zegt Boersma. 'Hoe kan dat?’
Hoe kwam je op het idee voor deze documentaire?
‘Ik zat niet zo goed in mijn vel in de overgang van het tweede naar het derde jaar van de Filmacademie. Ik was somber, maar had helemaal geen reden om somber te zijn. Van buiten zag mijn leven er hartstikke leuk uit. Dat maakte dat ik geïnteresseerd raakte in de vraag waarom de ene persoon wel gelukkig kan zijn in een bepaalde situatie en de ander niet. Een aanrijding met een persoon is natuurlijk een extreem voorbeeld, maar bijna elke treinmachinist maakt het, soms meerdere keren, mee. Daarom leek mij het interessant om hen in dit kader te spreken.’
Was het moeilijk om machinisten te vinden die wilden meewerken?
‘Dat was niet makkelijk, nee. Het is een heel persoonlijk en kwetsbaar onderwerp. Machinisten vertelden ook dat op verjaardagen vaak gevraagd wordt naar deze gebeurtenis door mensen die op zoek zijn naar extreme verhalen. Daarom moest ik soms wel moeite doen om hun vertrouwen te winnen en bewijzen dat ik echt niet op zoek was naar sensatie, maar hun verhaal respectvol wilde vertellen.’
Wat voor een verhalen verwachtte je van tevoren? Was dat nog heel anders dan de realiteit?
‘Van tevoren had ik niet zoveel verwachtingen. Ik ging er wel in met de aanname dat machinisten dit maar een keer meemaken. Dat bleek niet zo te zijn: veel machinisten maken dit heel vaak mee. Bij mensen op het spoor dacht ik ook alleen aan aanrijdingen, maar er zijn ook voorbeelden dat de machinist nog wel op tijd kon stoppen en dan met zo’n persoon in gesprek moet gaan. Of dat er mensen zijn die doen alsof ze gaan springen, dat is ook heel traumatisch voor een machinist.’
Tekst gaat verder na afbeelding
Was je niet bang dat je documentaire saai zou worden omdat je geen gebeurtenissen had om te volgen?
‘Ja, dat vond ik heel spannend. Ook omdat ik de verhalen van de machinisten heel respectvol wilde weergeven en hen bijvoorbeeld niet naar de plek van de aanrijding wilde brengen of een praatje plaatje wilde doen. Het concrete idee voor die mooie landschappen ontstond toen ik het boekje van Joos, de vrouwelijke machinist in de documentaire, in handen kreeg. Zij had al een boek gemaakt over dit onderwerp en had hier vooral gedichten en foto’s met cinemascope afmetingen in geplaatst. Ik vroeg haar waarom ze dat had gedaan en ze antwoordde dat ze door al die landschappen rijden het mooiste aan haar werk vond. Dit hoorde ik later ook bij de andere machinisten die ik sprak terug. Dat vond ik een goed uitgangspunt, al die prachtige landschappen en dan gebeurt daarin ineens iets bevreemdends en je kunt er niet aan ontsnappen.’
Je maakt heel duidelijk gebruik van visual effects, dat wordt niet zo vaak gedaan in documentaires. Waarom heb je hiervoor gekozen?
‘Ik vond het een leuke uitdaging om visual effects in mijn documentaire te gebruiken. Daarbij wilde ik ook iets in mijn documentaire hebben dat bevreemdend zou voelen. Het mocht niet te veel afsteken tegen de landschappen, maar moest er ook niet in thuishoren. Toen kwam iemand van de visual effects-klas op het idee om een glazen boom te maken; iets onnatuurlijks en dreigends dat het onontkoombare van zo’n aanrijding visualiseert.’
Hebben de machinisten de film al gezien? En zo ja, wat vonden ze ervan?
‘Ze waren er heel blij mee. Ze vonden dat het respectvol gemaakt was en dat er recht werd gedaan aan hun verhaal. Ik vond het heel spannend om de film aan hen te laten zien, dan is het heel fijn om deze reacties te krijgen.’
Hoe kijk jij op het project terug?
‘Het was echt een experiment voor mij. Ik wilde iets maken met een diepere laag over geluk en dat abstracter was dan de films die ik hiervoor had gemaakt. Het is niet op alle vlakken gelukt, maar ik ben heel blij dat ik en de crew nieuwe dingen hebben geprobeerd.’
Ben je al met iets nieuws bezig?
‘Ja, ik ben met mijn afstudeerfilm bezig. Dat wordt een hele persoonlijke film, die gaat over hoe ik terugkijk op mijn jeugd in een christelijke bubbel en wat er gebeurt nu deze barst. Die film zijn we nu aan het editen. Dus ik heb nu af en toe een mental breakdown, maar goed, dat hoort bij montage. Tegelijkertijd vind ik de montage het leukste van het maakproces. Tijdens de voorbereidingen en het draaien heb ik veel spanning en in de edit moet je loslaten en dan durf ik ook te experimenteren. Met de documentaire over machinisten stond ik zo onder spanning dat ik me had voorgenomen bij mijn volgende film meer te genieten. Dat is nu gelukt, gelukkig.’
Christine Boersma is 25 jaar oud, woont in Amsterdam en studeert Documentaire Regie aan de Nederlandse Filmacademie. Ze zit nu in haar vierde jaar.