Makers van Morgen

De laatste nachten

VPRO

Joop en Loes ontmoeten elkaar voor het eerst aan het sterfbed van Joop. Daar zal vrijwilligster Loes 's nachts naast waken om de familie een moment van rust te gunnen. Reneé van der Ven (27) legde met haar observerende documentaire een intiem portret vast.

Donna Brouwer
Zoek naar docu’s op thema

Geen sensatie

“Ik vond het belangrijk om een integer beeld neer te zetten”, legt van der Ven uit, “ geen clichés, geen sensatiebeelden.” Dat is haar met deze observerende documentaire goed gelukt. Het einde mag dan vrij beklemmend en benauwend voelen, er komt geen enkele banaliteit aan te pas. Dat Joop tijdens de tweede nacht filmen besluit uit zijn lijden te willen worden verlost was dan ook allesbehalve afgesproken. “Wat wel afgesproken was, was dat we maximaal twee nachten mochten filmen. Meer konden we ook niet van hen vragen.”

Aandacht voor vrijwilligerswerk

Van der Ven was op alle scenario’s voorbereid. Vooraf sprak zij met verschillende vrijwilligers van de VPTZ over hun ervaringen, waaronder Loes. Ook Joop en diens vrouw Ria had zij kort van tevoren ontmoet. “We volgen in de documentaire vooral Loes als vrijwilliger”, benadrukt van der Ven. “Wat zij doet is heel bijzonder. Bovendien had ik, en ik denk velen met mij, vooraf geen idee van dit werk.” Loes wil het mogelijk maken om mensen thuis, in hun vertrouwde omgeving rustig te laten sterven. “Ook zij vond het daarom belangrijk dat dit werk aandacht kreeg. Joop en Ria wilden graag meewerken aan de film om iets terug te kunnen doen voor het werk van vrijwilligers.”

Fascinatie

Of van der Ven iets met afscheid en de dood heeft? “Ja, het intrigeert mij. Persoonlijk heb ik er ‘gelukkig’ niet veel ervaring mee. Daarom wilde ik graag een onderwerp vinden dat de mooie randjes van de dood laat zien. Een kennis vertelde mij dat een vreemde vrijwillig over haar vader waakte.” Dit fascineerde de jonge maakster zodanig dat zij een jaar lang op onderzoek uit ging om vervolgens een documentaire te kunnen maken. “Ik vroeg me af waarom iemand niet liever iets luchtigs zou doen op het gebied van vrijwilligerswerk. Blijkbaar willen mensen graag iets doen voor een ander,” vertelt ze, “dat vind ik mooi om te laten zien.”

 "Bel de dokter maar"

Op het moment dat Joop besluit dat het lijden genoeg is geweest met de woorden “Bel de dokter maar Ria”, rolt Loes haar deken op. Maar dat betekent voor haar nog niet het einde. “Voor ons was dat het sein om te vertrekken omdat we Ria en Joop hun laatste momenten samen niet wilden ontnemen.” legt van der Ven uit. “Voor Loes zat het werk er weliswaar op, maar zij was er ook voor Ria, en hielp haar het nodige te regelen. Al is ook zij daarna vertrokken om de familie hun ruimte te geven.”

Over de regisseur
Reneé van der Ven komt uit Utrecht en is afgestudeerd in Documentaire regie aan de HKU. Met haar documentaires wil zij het onbekende verkennen en verborgen bijzonderheden op een pure manier vertonen aan het publiek. In de toekomst hoopt zij deze tendens voort te kunnen zetten. “Ik wil graag dingen laten zien zoals ze zijn, met zo min mogelijk sturing. Iedereen mag daar vervolgens zijn of haar eigen mening over vormen.”