Door: Wieneke van Koppen

Ervaring

Het Inloophuis is onderdeel van De Regenboog Groep en bestaat sinds de jaren negentig. Deze plek is een zogeheten veilige haven in Amsterdam Zuid, waar veel activiteiten georganiseerd worden voor dak- en thuislozen. Men kan er terecht voor een warme maaltijd, maar ook voor een wekelijkse bioscoopavond, een open podium en andere kunstzinnige activiteiten. Wiering: ‘’Het contact tussen de mensen is goed in Het Inloophuis. Mensen in het inloophuis vertrouwen elkaar en de diverse groep bezoekers gaat laagdrempelig met elkaar om. De oudere vrouw Rini zit dagelijks rustig te eten tussen een paar wild uitziende jongemannen en geen van hen lijkt zich daar ongemakkelijk bij te voelen. Het is inspirerend dat dit zo samengaat.’’

Sympathie
In de documentaire zie je de keiharde realiteit van het daklozenbestaan, maar ook de veilige, hoopgevende plek die het inloophuis voor de daklozen is. De filmmaker vond een verhaal over armoede, verstoting kou en verslaving, niet volledig genoeg.‘’Deze kant van dakloosheid wordt al genoeg belicht in de media.’’

Toen Wiering begon als vrijwilliger had hij een enigszins eenzijdig beeld van daklozen, vergelijkbaar met het bovenstaande cliché:’’ Ik dacht bij daklozen aan schreeuwende, dronken mannen met baarden en vieze kleren. Later ontdekte ik dat dit klopte, maar dat er ook een hele groep was die je op straat niet direct zou herkennen als dak- of thuisloze: mannen die door hun vrouw uit huis zijn gezet, ex-wiskundeleraren, mensen die pogen hun leven weer op de rails te krijgen, maar om een andere reden gewoon niet in de maatschappij passen. Je ziet aan die groep niet gelijk dat ze op straat leven. Zij vinden een thuis in het inloophuis waar ze samen kunst en muziek kunnen maken. Dit wilde ik laten zien en vanuit dat gevoel heb ik deze documentaire gemaakt.’’

Barrière
Hoewel Wiering en de daklozen direct van start wilde gaan, was het inloophuis wel bang voor een zekere sensatiezucht van de filmmaker. De vaste medewerkers waren huiverig toen Lysander Wiering met zijn camera binnenliep: zou de privacy van de daklozen niet in het gedrang komen? En zorgt dit niet voor negatieve publiciteit? Wiering moest de medewerkers overtuigen van zijn goede bedoelingen. In het begin maakte dit het filmen ingewikkeld, maar geleidelijk vond hij hier oplossingen voor, die uiteindelijk zelfs positief uitpakten. Zo besloot hij bijvoorbeeld om bij de dagelijkse openingsronde niet de hoofden, maar juist de voeten te filmen. Toen hij net begon als vrijwilliger, tekende hij een contract bij het Inloophuis, dit is de standaardprocedure voor elke vrijwilliger. In dit contract staat onder andere dat hij geen contact mag hebben met de ‘bezoekers’ buiten zijn werktijden bij het Inloophuis om.

Tweestrijd
Wiering creëerde tijdens het filmen een band met de dak- en thuislozen en besloot voor zijn documentaire ook buiten de werktijden langs te gaan, om ze beter te leren kennen en de documentaire nog meer te kunnen uitdiepen. Zo ging hij met twee Poolse daklozen dagen lang meelopen: hij ging met ze mee naar het park en zag hoe hun leven buiten op straat er uit zag. Ook kwam hij dagelijks op visite bij de thuisloze Rini, keek mee naar haar fotoalbum en ging met Jacques mee naar het bos. Dit mocht eigenlijk niet, dus het duurde niet lang voor de organisatie Wiering op het matje riep. Het was niet de bedoeling dat hij buiten werktijd contact had met de dak- en thuislozen. Wiering raakte in een tweestrijd: hij moest wel intensief contact hebben met de mensen om ze goed te kunnen filmen. Hij besloot zo goed en zo kwaad als hij kon verder te gaan en er het beste van te maken. Als er tijdens de dagelijkse openingsronde geen hoofden gefilmd mogen worden, filmt Wiering bijvoorbeeld de voeten en omzeilt hij het probleem. ‘’Dit is uiteindelijk misschien nog wel sprekender dan wanneer ik alle gezichten had gefilmd’’, vertelt Wiering.

Echte filmsterren
Waar de leiding van het Inloophuis aanvankelijk bang was voor het resultaat en beschermend naar hun bezoekers, was men uiteindelijk zeer tevreden. ‘’De documentaire is meerdere malen vertoond aan medewerkers, nieuwe vrijwilligers, maar ook aan studenten Maatschappelijk werk en dienstverlening.’’ Volgens Wiering voelden de Italiaanse broer en zus uit de documentaire zich tijdens de vertoning ‘echte filmsterren’ en was Jacques ook trots op zijn filmdebuut.

Toekomst
Terwijl er in Nederland veel (bijna) bewuste daklozen zijn, zijn er ook mensen die geen enkele keus hebben. De heren die de Amsterdamse Vluchtgarage zijn uitgezet op maandag 13 april jl., kunnen niet terug naar hun thuisland, maar hebben ook geen plek meer om wel te verblijven. De bejaarde Dokter Co, tevens actief bij het Inloophuis, zet zich in voor de heren van de Vluchtgarage. Lysander Wiering is momenteel bezig met het maken van een documentaire, De aantekeningen van Dokter Co, over Dokter Co en deze uitgezette heren. Tevens organiseert hij iedere laatste donderdag van de maand Docupodium met beginnende filmmakers in Cinetol, Amsterdam.