Het asiel is een toevluchtsoord waar mensen onvoorwaardelijke liefde geven en troost vinden bij hun dierbaren. Met aandachtige verzorging en training worden de ‘kanshebbers’ weer opgeknapt en klaargestoomd voor een match met een mogelijk nieuw baasje.

In een wereld vol leed bokst een kleine gemeenschap van kwetsbare dieren en liefhebbende mensen tegen de tijdgeest waarin liefde en mededogen langs de meetlat van de consument ligt. Huisdieren zijn metgezellen, maar ook statussymbolen, waar steeds hogere eisen aan gesteld worden. Via de dieren ervaren we de liefde en zorg van het personeel dat, vanaf het moment dat een dier aankomt, begint met testen, keuren en werken aan het wankele herstel van de vaak verwaarloosde beesten. Met de grootst mogelijk toewijding maken ze de asieldieren klaar tot het moment dat ze gezond naar een nieuw baasje kunnen. Of, als ze niet meer te redden zijn, te laten inslapen. In de microkosmos van het dierenasiel worden vragen opgeroepen over de verhouding tussen mens en dier.

Regie: Saskia Gubbels

Tekst: Esther Aerts

GZ-psycholoog Nienke Endenburg doet onderzoek naar de relatie tussen mens en dier aan de Universiteit Utrecht. Hoe kijkt zij naar de documentaire van Saskia Gubbels over het dierenasiel? ‘Ik vond het mooi om te zien hoeveel liefde de vrijwilligers hebben voor de dieren. Het zijn vaak mensen die in hun leven zélf gekwetst werden, en zich herkennen in de verwaarloosde dieren. Zo zei een vrijwilliger in de film: ‘Met mij is het goed gekomen, dus met jou komt het ook goed.’’

Is de band die we met huisdieren hebben vergelijkbaar met de band met een mens?
‘Die band is soms zelfs beter. Wij mensen hebben altijd een mening over elkaar, kunnen elkaar afwijzen en hebben soms een dubbele agenda. Dieren accepteren je zoals je bent. Dat klinkt misschien flauw, maar voor mensen die bijvoorbeeld trauma’s hebben opgelopen, kan dat heel belangrijk zijn.’

In de film zie je hoe de verzorgers zich met veel toewijding over de dieren ontfermen, en oprecht verdriet hebben als ze een dier moeten laten inslapen. Je begeleidt in je eigen praktijk cliënten in het rouwproces na het overlijden van hun huisdier. Is dat proces vergelijkbaar met de rouw om een mens?
‘Dat is afhankelijk van de band tussen mens en dier. Als de band sterk is, kunnen baasjes die hun huisdier verliezen daar heel lang last van hebben, zeker omdat de omgeving het niet begrijpt. Wanneer een partner of kind overlijdt, hebben wij allerlei rituelen: Er is een begrafenis, en mensen vragen hoe het gaat. Die rituelen zijn er niet voor niks, dat is om het rouwproces te ondersteunen. Als dieren overlijden, wordt er gezegd: ‘Best rot, maar het was maar een dier.’ Daar lopen mensen tegenaan, omdat na twee weken er niemand meer naar vraagt.

Hoe kunnen we daar beter mee omgaan?
‘Tachtig procent van de huisdierbezitters ziet hun beestje als gezinslid, dus kom dan niet met opmerkingen als: ‘Het asiel zit vol met nieuwe honden.’ Laat mensen hun verhaal doen. Als een dierbare wegvalt, ook al is het een hond of kat, dan kan het niet anders dan dat er en rouwproces is. Dat is heel normaal.’

Lees verder onder de afbeelding.

Flink wat honden in de film vertonen ontzettend agressief gedrag tegenover de verzorgers. Wat gaat hier mis?
‘We hebben de laatste jaren honden gefokt die niet goed passen binnen een dichtbevolkt land als Nederland, en eigenlijk überhaupt niet geschikt zijn als huisdier. Dan heb ik het over de zogenaamde ‘hoog-risico honden’. Het probleem is dat hier veel mee wordt gekruist. Dan zien ze eruit als een windhond, maar zit er genetisch materiaal in van een pitbullachtige. Die worden gefokt omdat ze veel kaakkracht hebben; een bepaald soort bijtstijl die mensen stoer vinden, waar mee wordt gevochten en goed geld wordt verdiend. We hebben een fokverbod gehad op de pitbull, maar dat is afgeschaft in 2008.

In de film zie je een hond die zich vastbijt in een ijzeren hek, en met een brancard moest worden afgevoerd. Waar ga je dat soort honden laten? In de dierenopvang is op dit moment ruim vijftig procent van de dieren een hoog-risico hond: Pitbullachtigen die een bijtincident hebben veroorzaakt en vaak niet zijn te plaatsen. Een groot deel van deze honden wordt geëuthanaseerd. Ik ken asiels waar dit soort honden zes jaar lang in een hok zitten, en niemand ze durft uit te laten.’

Zijn de eisen die we aan huisdieren stellen veranderd?
‘Ik denk niet dat daar de laatste dertig jaar verandering in is gekomen. Maar waar we helaas nog steeds te veel waarde aan hechten, is het uiterlijk. Het is juist veel belangrijker wat voor karakter het dier heeft en wat het nodig heeft. We kijken vaak naar hoe schattig of stoer een dier eruitziet, zonder te weten of je het karakter überhaupt wel aankan. In de film zie je een gesprek tussen een asielmedewerker en toekomstige eigenaren. Die wisten precies waar ze naar op zoek waren: Het hondje moet ongeveer zó groot zijn, en graag eentje die veel wil bewegen. Dat vind ik heel goed: Weet als baasje wat je kan bieden en waar je zelf blij van wordt, in plaats van alleen naar het ras te kijken.’

Moeten de eisen die we aan baasjes stellen ook omhoog?
‘Er is door het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit gesproken over dat je, net als een rijbewijs, ook een bewijs van bekwaamheid voor het houden van een hond of kat, moet verplichten. Dat is er niet doorheen gekomen en ik weet niet of dat nog komt. Het belangrijkste is dat je iets weet van de communicatie van je hond: Wat betekent het als ze op een bepaalde manier grommen, of wat zeggen ze met hun oren of staart? Verdiep je hierin vóórdat je een huisdier aanschaft, zodat je weet of je goed bij elkaar past.’