Het Uur van de Wolf

Jane Fonda: Actrice en activist

NTR

Jane Fonda moet in het begin van haar carrière vechten om uit de schaduw van haar vader, acteur Henry Fonda, te komen. Met iconische en controversiële rollen (als prostituee en de sexy space-chick Barbarella) en haar strijdvaardigheid als activist wordt ze haar eigen persoon.

In de documentaire Jane Fonda: Actrice en activist tonen filmfragmenten en archiefbeelden haar veelzijdigheid als persoon en hoe ze zichzelf altijd is trouw gebleven, door eetstoornissen en postnatale depressies heen. Een vrouw die zich op verschillende momenten in de tijd op verschillende manieren ontworstelde aan haar vader en het patriarchaat.

Tot op de dag van vandaag (Fonda is inmiddels 82 jaar) zet ze zich met alles wat ze heeft in voor het goede doel. Zo werd ze op oktober 2019 nog gearresteerd voor het Capitool in Washinton omdat ze demonstreert voor een beter klimaatbeleid.

Regie: Florence Platarets

‘Het vuur dat Jane Fonda in zich heeft, werkt aanstekelijk’

In gesprek met schrijver, journalist en filmfanaat Maartje Willems

Tekst: Anne van Blijderveen

‘Als iemand de tijdsgeest goed weergeeft, is dat Jane Fonda’, zegt Maartje Willems. Actrice en activist Jane Fonda (82) is al 60 jaar onderdeel van Hollywood, maar tegelijkertijd heeft niemand zoveel lak aan alles wat met de filmindustrie te maken heeft. De documentaire Jane Fonda: Actrice en activist is een ode aan deze dwarse vrouw.

Om te kunnen plaatsen welke rol Jane Fonda precies in het Hollywood-landschap inneemt en wat haar nu zo uniek maakt, gaat 2Doc.nl in gesprek met Maartje Willems.

Wat is jouw connectie met Jane Fonda?
‘Ik houd ontzettend van films en dan kom je Jane Fonda onvermijdelijk een keer tegen. Daarbij let ik ook wel op de ontwikkelingen rondom vrouwen in Hollywood. Jane Fonda springt er als actrice voor mij wel uit als superfeminist.’

Tekst gaat verder na afbeelding

Wat vind je van de documentaire?
‘De makers jagen wel een beetje door het laatste deel van haar leven heen, of the third act zoals zij het noemt. Maar tegelijkertijd doet een documentaire altijd te kort aan iemand. Je moet natuurlijk een focuspunt kiezen en zij hebben haar activisme in de jaren ’60 en ‘70 als belangrijkste onderdeel gekozen, terwijl ze op latere leeftijd ook heel veel interessante dingen heeft gedaan.’

Zoals?
‘Nou, ik vind het heel interessant dat zij nu veel doet voor oudere actrices. In Hollywood waren er voor oudere vrouwen namelijk altijd maar twee rollen: die van moeder of gescheiden vrouw. En toen dacht Jane Fonda op een gegeven moment: ‘fuck it, ik ga daar verandering in brengen en ik ga iets maken voor Netflix’. Heel revolutionair dat zij al in een vroeg stadium iets met Netflix wilde maken en dat het vervolgens Grace & Frankie werd; een serie waarin het expliciet over het seksleven van ouderen gaat en waarin dildo’s voorkomen.’ 

Ben je nog verrast door de documentaire?
‘Ja, ik wist namelijk niets over de struggle die zij had met haar vader, Henry Fonda. Dat zij zo haar best deed om uit zijn schaduw te komen en om door hem gezien te worden. Ik vind het fascinerend dat ze dat jaren later nog steeds had, terwijl ze verder schijt lijkt te hebben aan alles en iedereen. Dat is denk ik ook wat me het meest verbaasde: hoe ze heel Hollywood aan haar laars lapte. In de jaren ’60 en ’70 lijkt ze met zo’n gemak een kant te kiezen bij de Vietnamoorlog zonder ook maar in te binden als de gevolgen enorm zijn, vind ik heel cool. Zo is ze niet zomaar tegen de Vietnamoorlog, nee, ze gaat er ook gewoon heen om te provoceren door met Vietnamese soldaten en wapens op de foto te gaan. Je kunt erover discussiëren hoe nodig en netjes dat was, maar ze deed het gewoon. Die heftigheid zie je nu bij haar inzet voor een beter klimaatbeleid. Dat vuur dat ze in zich heeft werkt bij mij wel aanstekelijk.’ 

Tekst gaat verder na afbeelding

Hoe vind je het om haar ontwikkeling van sexy ruimtevaarder in Barbarella naar de eigengereide Grace in Grace & Frankie te zien?
‘Dat is een hele spannende ontwikkeling om te volgen. Je op een gegeven moment de strijd tussen de jonge Jane Fonda die vooral begeerlijke rollen speelt en de oudere Jane Fonda die dat niet meer kan rijmen met haar feminisme. Bij het draaien van Klute – de film waarvoor ze haar eerste Oscar won – worstelt ze ermee dat ze een prostituee speelt en dan verzint ze een omweg, namelijk: ‘ik ga haar spelen met diepgang’. Op die manier verkoopt ze het dan naar zichzelf.’

Wat maakt Jane Fonda uniek in Hollywood?
‘Ze lijkt altijd het heft in eigen handen te hebben. Toen ze door haar activisme en leeftijd minder rollen kreeg, werd ze een fitness girl. Dat lijkt compleet in tegenstelling te zijn met haar activisme, maar zij weet het weer zo te verkopen dat het perfect in haar merk past, namelijk: door fitness genieten vrouwen weer van hun eigen lichaam en nemen ze weer controle over hun eigen lijf. Ze is een ster in zichzelf profileren en ze is een slimme zakenvrouw. Want als fitness goeroe speelt ze ook als een van de eerste in op de videobandmarkt. Dat was helemaal nog niet zo booming, maar zij wist er een verdienmodel aan te verbinden. En op een gegeven moment is ze er klaar mee dat er geen interessante rollen zijn voor vrouwen van haar leeftijd en wordt ze zelf producent van films waarin ze ook speelt. Zij laat als geen ander zien dat je de touwtjes in eigen handen kunt nemen.’

Zie jij nu een jonge Jane Fonda in Hollywood? Iemand die zo onbeschaamd en ongeremd inzet voor zijn of haar idealen?
‘Ze had zelf een gruwelijk hekel aan die vergelijkingen. Maar ik vind het lastig om zo iemand te benoemen. Het is op het moment en vogue om activistisch te zijn en bekendheden en hun pr-teams bewaken hun reputatie veel meer. Dit was niet zo toen Fonda jong was. Zij was iemand die het bloed onder je nagels vandaan haalde en waarvan zelfs andere mensen, die ook tegen de Vietnamoorlog waren, dachten: ‘moeten we het hier wéér over hebben?’ Jane Fonda was niet activistisch voor haar eigen gewin, ze was gewoon woest en deed wat ze moest doen volgens zichzelf. Dat is wel redelijk uniek voor Hollywood.’ 

Meer Uur van de Wolf-documentaires