Huibert van Wijk (1986) groeide op in een gezin dat niet bepaald doorsnee is. Geen van de vier Van Wijk-kinderen hebben dezelfde set biologische ouders. Dit komt door scheiding, adoptie en een tweede huwelijk. Dit heeft zo z’n weerslag gehad. Daarom ging Van Wijk in Echo op zoek naar wat een gezin nu een gezin maakt.

Tekst: Anne van Blijderveen

De effecten van zijn opvoeding begon Huibert van Wijk pas te voelen toen zijn toenmalige vriendin over het krijgen van kinderen begon. Op de een of andere manier kon hij zichzelf absoluut niet als vader zien. Waar kwam dit vandaan? Deze vraag legde hij voor aan zijn familie. Maar deze vraag werd de sneeuwbal die een lawine op gang bracht.

‘Mijn filmplan ging in eerste instantie over dertig zijn en niet zeker weten of je vader wilt worden. Voor dit filmplan had ik aan mijn familie gevraagd of ze mij wilden helpen met mijn struggles en dat wilden ze natuurlijk wel. Met dat ik in die wond ging krabben, kwam ik erachter dat het probleem niet was dat ik niet tegen huilende baby’s kon of geen luiers wilde verschonen, maar dat het bij mijn rol in de familie vandaan kwam’. Van Wijk is in zijn gezin het enige kind dat van beide ouders is. Zijn zus Kirsten en geadopteerde broer Tim komen uit het eerste huwelijk van zijn vader en zijn broer Joris uit het eerste huwelijk van zijn moeder. Huibert was het kind dat het gezin bij elkaar moest lijmen en blijkt daardoor een grote verantwoordelijkheid te voelen naar zijn familie toe. ‘Dus toen heb ik besloten dat het hele eerste filmplan van tafel geveegd moest worden. In het tweede plan zou ik uitzoeken wat een gezin is en hoe ik dat zelf zou willen.’ Doordat de familie ingestapt was op het eerste plan werden ze automatisch meegesleurd in het tweede plan. ‘Anders zouden ze er misschien iets meer over nagedacht hebben’, lacht Van Wijk.

Tekst gaat verder onder afbeelding.

In eerste instantie filmde Van Wijk steeds bij alle familieleden thuis. ‘Ik wilde laten zien hoe verspreid we zijn als gezin; iedereen woont ergens anders in het land. Maar halverwege heb ik noodgedwongen van cameraman moeten wisselen en dat was ook direct het punt waarop mijn relatie eindigde. En mijn ex was toch wel een van de hoofdpersonen in het plan. Dus dat voelde als een natuurlijk moment om samen met de cameraman terug te gaan naar de tekentafel.’ Met een frisse blik vond Van Wijk al die locaties toch te rommelig. ‘Toen besloot ik het in een studio te gaan draaien in de stijl van een jaren ’80 studioportretfoto zoals wij die van vroeger nog hebben. Ik heb dezelfde achtergrond en dezelfde lens gebruikt als voor dat soort foto’s werd gedaan.’ Van Wijk vindt dit een interessant gegeven omdat het een gekke fictiewerkelijkheid is die families van zichzelf creëren. ‘Je ziet alleen maar vrolijke koppies terwijl dat natuurlijk nooit het hele verhaal is.’ Ook leverde het hem de conceptuele eenvoud op die hij zocht. ‘Ik wilde geen animaties of voice-over gebruiken om uit te leggen hoe mijn familie in elkaar steekt, de kijker moet daar stukje bij beetje achter kunnen komen. Daar leent deze vorm zich goed voor.’ Hoewel het de eerste keer was dat het gezin zo open sprak over hun samengestelde gezin en hoe moeilijk dat is geweest, waren er niet hele grote verrassingen bij voor Van Wijk. ‘Ik denk wel dat mijn ouders voor deze film nooit hebben beseft hoe moeilijk het vroeger voor Kirsten was. Die zat op haar kamer en mijn ouders dachten: ‘met Kirsten gaat het prima’. Zij hebben na het zien van de film dan ook hun excuses aangeboden aan haar omdat ze haar al die tijd over het hoofd hadden gezien.’

Het maken van de film Echo was voor Huibert van Wijk een hele mooie ervaring. ‘De set creëert een arena die je normaal nooit hebt: ‘ik ga jou vragen stellen jij gaat een eerlijk antwoord geven dat we serieus nemen.’ Als gezin heb je namelijk bijna nooit met z’n allen tegelijk zin om het over familieproblemen te hebben en het is ook heel moeilijk om vragen te stellen zonder dat die al geladen zijn met een oordeel. Dat schakel je uit tijdens zo’n interview. Al worstelde ik wel een beetje met mijn dubbelrol als regisseur en familielid.’ Door de setting van dit gesprek zo kunstmatig te maken, is er volgens Van Wijk iets moois ontstaan. ‘Iedereen heeft het maken van deze film denk ik als positief ervaren, maar nu moeten we nog een modus vinden om dit vast te houden.’ Het belangrijkste dat Van Wijk zelf uit dit proces heeft gehaald, is dat je als samengesteld gezin moet leren leven met de bouwval. ‘Als kind heb ik heel erg de druk ervaren van dat we het perfecte gezinnetje moesten zijn. Ik voelde me hierdoor verantwoordelijk voor mijn broers en zussen. Maar het zou juist oké moeten zijn en erkend moeten worden dát het zo’n gekke samenstelling is.’ Tijdens de research voor Echo vond Huibert van Wijk tien tips voor samengestelde gezinnen. Eén daarvan was: plak de foto van de ex-partners in je familiealbum. ‘Dat vind ik een sterke metafoor: laat de hele geschiedenis van het samengestelde gezin bij het familieverhaal horen. Ook het feit dat mijn broers en zus ook nog ergens andere moeders en ouders hebben.’ Toch voelen zijn halfbroer en -zus en geadopteerde broer wel als zijn echte broers en zus. ‘Het scheelt denk ik dat we hierbuiten geen andere broers en zussen hebben die “echter” zijn. Alleen van Tim weten we dit natuurlijk niet.’ Van Wijks laatste tip aan ouders die twee gezinnen bij elkaar gaan voegen: ‘het gaat sowieso iets met je kind doen, wees je daar bewust van en leg je erbij neer dat het weird gaat zijn.’