#88 Het pad van de jaguar

Geschat wordt dat er nog zo'n honderd- á tweehonderdduizend jaguars op aarde zijn. Dat lijkt veel, maar de aantallen slinken in rap tempo. Wie bedreigt ze en wie probeert ze te beschermen? En waarom is het belangrijk dat dit dier overleeft?

Om daar achter te komen reist van Wijk een stuk langs de ‘jaguarcorridor’, een  onafgebroken stuk bos van Mexico tot in Argentinië. Om te kunnen overleven, moeten jaguars kunnen migreren want ze hebben enorm veel ruimte nodig.
Van Wijk start in Belize, een klein landje dat tegen Mexico aan ligt. Daar ligt het enige jaguarreservaat ter wereld met de hoogste concentratie van deze grote katten op aarde. Vanaf dat punt reist van Wijk naar het zuiden, waar ze ooit ‘haar’ jaguar zag.

De reis is soms hoopgevend, dan weer ontmoedigend. Tegenover elke dorpsbewoner die ze ontmoet die de jaguar wil beschermen, staat een stroper.

De bedreigingen voor jaguars en hun leefomgeving zijn duidelijk te zien: landbouw en veeteelt zijn de grootste aanjagers van boskap. Als van Wijk in Belize op pad is met Panthera, een ngo die op de hele wereld katachtigen beschermt, wijzen de medewerkers het haar om de haverklap aan: vorige maand stonden hier nog bomen, nu is de grond geprepareerd voor landbouw. Andere grote bedreiging is de drugsindustrie. Onderweg in Midden-Amerika hoort van Wijk het vaak: narco's die stukken woud opkopen om hun handel op te zetten en drugs te vervoeren.

In Belize gaat het goed met de jaguarpopulaties. Ook daar wordt fors gekapt, maar het land bestaat nog voor zestig procent uit regenwoud. De jaguarcorridor werkt, zegt Sally Dominguez, die bij Panthera werkt. "We zien op de data van onze wildcamera's jaguars in het noorden van het land, die we later terugzien in het zuiden."

Guatemala staat in de top vijf van landen waar de meeste natuurbeschermers gedood worden. Een bezoek van van Wijk aan een jaguaronderzoeker daar gaat op het laatste moment niet door, omdat een collega van deze onderzoeker, een parkranger, is vermoord en een andere is verdwenen. Het is te risicovol. Als ze mee mag met een ambtenaar om wildcamera's op te halen in het oerwoud, gaan er zes zwaar bewapende mannen mee. Niet voor niets, want één van de camera's blijkt gestolen. Door een stroper waarschijnlijk. In deze landen wordt veel illegaal gejaagd, zowel op de jaguar als op haar prooi.

Maar van Wijk verzeilt ook in hoopgevende situaties. Zoals bij Cruz Sanchez, een Guatemalteekse boer die vroeger last had van jaguars op zijn land. Omdat het bos en daarmee de prooi van de grote katten verdwijnen, gaan ze op zoek naar eten bij boerderijen. Nu is Sanchez zijn land aan het herbebossen en in ruil krijgt hij van een aantal ngo's stallen waar zijn koeien 's avonds in kunnen staan zodat ze veilig zijn voor jaguars.

En dan vindt de jaguar een sterke beschermer in de Maya's, het volk voor wie dit dier heilig is. In Guatemala ontmoet van Wijk Mayapriester Luis Jose Hernandez, die een spirituele connectie heeft met het dier. Maar er is ook een aardse reden om jaguars te beschermen. Het dier is een paraplusoort, als je de jaguar beschermt, bescherm je de andere diersoorten en ecosystemen onder deze paraplu. "Een gezonde jaguarpopulatie zorgt voor een gezond bos waar wij ons voedsel vandaan halen. Het dier zorgt voor evenwicht tussen mens en natuur," zegt Hernandez.

Van Wijk scheert langs de grens tussen Guatemala en Honduras, waar de jaguarcorridor op z'n kwetsbaarst is en eindigt de reis in Costa Rica. Een land waar in de afgelopen paar decennia veel bos is teruggegroeid. Na twintig jaar staat ze weer op de plek waar ze een jaguar tegenkwam. Zal ze opnieuw zoveel geluk hebben?