Erik en zijn vrouw leven al 50 jaar in stilte samen, opgesloten in hetzelfde huis door een religie die hen tot de eeuwigheid in eenzaamheid met elkaar verbindt. Documentairemaker Lieselot Mariën zocht hem op om te begrijpen hoe deze benauwende situatie is ontstaan en te zien of er een uitweg is.

Luister en abonneer

Erik zit het liefst binnen. Hij houdt van vogels, maar die ziet hij prima door het raam of op de televisie. Vissen deed hij ook graag, maar het is alweer lang geleden dat hij er voor het laatst met zijn hengel op uit trok. De deurbel staat meestal uit, want hij verwacht geen bezoek. Ogenschijnlijk is er niets wat hem tegenhoudt om de buitenwereld op te zoeken, maar in werkelijkheid zit hij gevangen in zijn huis en in zijn leven.

Begin jaren zeventig ontmoette Erik een mooi meisje op het werk, met hoge hakken en slanke benen. Ze vonden elkaar direct leuk, maar ze had wel één voorwaarde voordat ze verkering met hem kon hebben: hij moest toetreden tot de Jehovah’s Getuigen. Erik was verliefd en het vooruitzicht om met zijn meisje samen te zijn, verblindde hem voor de consequenties van zijn keuze. Hij aarzelde geen seconde.

© beeldbewerking: Lieselot Mariën

Erik en zijn vrouw, begin jaren zeventig (beeldbewerking: Lieselot Mariën)

“Ik wist dus niet wat dat behelsde, maar ik heb op dat moment daar niet over nagedacht.”

Erik

Jarenlang ging Erik de deuren langs om de mensen het geloof te verkondigen, tot hij langzaamaan begon te twijfelen aan zijn eigen verhaal. De scheuren in zijn overtuiging groeiden uit tot een breuk met de gemeenschap en dat leidde onherroepelijk tot een onzichtbare, maar harde scheidslijn in zijn huwelijk. Vanaf dat moment wordt er nauwelijks meer gesproken in huis. “Wilt ge koffie?” kan zijn vrouw nog wel eens vragen. En: “Moet ge de PC hebben?”. Acht woorden op een dag, meer niet.

De stilte en de afstand zijn niet haar eigen keuze, ontdekt Erik als hij op onderzoek uitgaat, maar een voorschrift van het geloof. Zo lang hij niet terugkeert naar de gemeenschap, moet ze het contact met haar echtgenoot tot een minimum beperken.

“Ik ben doodverklaard, maar ik leef nog. Zo erg is het. Want geen enkele Jehovah’s Getuige mag nog met iemand spreken die uitgesloten is.”

Erik

In zekere zin is het dus begrijpelijk dat Eriks vrouw bij hem blijft terwijl ze hem vrijwel geheel negeert. Maar wat bezielt Erik dat hij niet in opstand komt? Documentairemaker Lieselot Mariën zocht contact met Erik om te begrijpen hoe hij in deze situatie terecht is gekomen en wat hem daar houdt. Waarom kiest hij ervoor om opgesloten te zitten in deze open kooi? En wat weerhoudt hem ervan om –al is het maar voor even- de deur uit te gaan?

Maker: Lieselot Mariën
Techniek: Wederik De Backer
Eindredactie: Jair Stein

In de maand augustus staat de podcast DOCS vijf afleveringen lang in het teken van het thema uitzicht.

Begin 2022 organiseerde de NTR/VPRO-redactie van DOCS een pitch onder talentvolle, nieuwe makers van audioverhalen om de fantasie eens los te laten op dit thema. Corona had, zogezegd, een wat uitzicht belemmerende invloed gehad en DOCS wilde in de zomer eens adequaat laten zien dat audioverhalen daarmee kunnen afrekenen.

Uitzicht

Alle afleveringen

Naschrift

In reactie op deze documentaire laten de Nederlandse Jehovah’s Getuigen per brief weten verbaasd te zijn over “de geringschattende opmerkingen en de ernstige, maar ongegronde beschuldigingen in de (…) podcast en het bijbehorende artikel”. De organisatie meent dat de hoofdpersonen in deze documentaire de makers “op oneerlijke wijze proberen te gebruiken om een mediaproces op te zetten om maatschappelijke verontwaardiging tegen ons als religieuze minderheid aan te wakkeren.” Verder schrijft ze dat de heren die aan het woord komen in de documentaire hun rechtszaken tegen de gemeenschap in België hebben verloren. Jehovah’s Getuigen waarschuwt voor “het klakkeloos aanvaarden van beweringen van voormalige aanhangers van een godsdienst.”  
 
In de brief van de Nederlandse Jehovah’s Getuigen wordt geen melding gemaakt van feitelijke onjuistheden in de podcast.  De echtgenote van Erik in de podcast is om wederhoor gevraagd, maar zij wilde niet reageren.