DocTalks: Het zit in mijn hart (NTR)

Theater als bevrijding

VPRO

Regisseur Saskia Boddeke zag een voorstelling van KamaK, een theatergroep voor professionele acteurs met een verstandelijke beperking, en wilde er gelijk een film over maken. Hoe was het voor Boddeke om met dit gezelschap te werken? En wat heeft ze van deze bijzondere acteurs geleerd?

Mijn insteek verschoof tijdens het maakproces

Regisseur Saskia Boddeke had al meerdere voorstellingen van theatergroep KamaK gezien. Na een bezoek aan ‘Furia’, wist ze zeker dat ze hier iets mee wilde doen. ‘Waar lopen acteurs met een verstandelijke beperking op dagelijkse basis tegenaan? Dat staat centraal in de voorstelling. Hierdoor kon ik hun leven laten zien in mijn film.'

Wat wilde de regisseur vertellen met deze film?
‘Het zijn acteurs die worden beperkt in het leven. Het is voor hen moeilijk het leven ten volste te kunnen nemen. Aan het begin van dit filmproces had ik het gevoel dat ik dat verhaal wilde vertellen.'

'Maar dat is eigenlijk helemaal niet waar,’ realiseerde Boddeke zich later. ‘Ik denk dat die insteek misschien is verschoven tijdens het maken. In eerste instantie zag ik ze vooral als acteurs met een beperking. Ik ga ze een cadeau geven, ik ga een film voor ze maken. Maar tijdens het draaien vergat ik dat ze een beperking hadden.

Het werd voor mij vooral een groep met wie ik een fantastisch avontuur aan het maken was. Een film waarin andere mensen kunnen zien hoe bijzonder ze zijn als acteur en als mens.’

'Tijdens het draaien vergat ik dat de acteurs een beperking hadden. Het werd voor mij een groep met wie ik een fantastisch avontuur meemaakte'

Saskia Boddeke - regisseur

Het acteren werkt bevrijdend

Het theater kan de acteurs bevrijden, zag de regisseur. ‘Neem bijvoorbeeld Patrick. Hij heeft een spasme. Hij stottert en loopt slecht. Als hij in zijn rol duikt, dan rollen de zinnen uit zijn mond. Zijn tics zijn weg en hij heeft een soort concentratie. Er vindt een soort bevrijding plaats. Opeens kan hij vliegen. Het is wonderbaarlijk.’

Hoe kunnen de acteurs de soms heftige scènes loslaten als ze naar huis gaan?
Boddeke: ‘Bij KamaK eindigen ze de dag met een speciale oefening, waarbij acteurs veel geluid moeten maken en hun lijf moeten losschudden. Op deze manier schudden ze ook hun rol van zich af. Vervolgens wordt gekeken of de rol echt weg is. Als ze het theater uitlopen, is de rol weg.’

Maar, werkt dat ook? Boddeke: ‘In het begin dacht ik: ‘Wat staan ze daar nou een beetje raar te doen?’ Maar het werkt, omdat ze het serieus nemen. Omdat ze weten dat het niet goed is om je rol mee naar huis mee te nemen.’

‘Als Patrick in zijn rol duikt, dan rollen de zinnen uit zijn mond. Zijn tics zijn weg. Er vindt een soort bevrijding plaats. Het is wonderbaarlijk’

Saskia Boddeke - regisseur

Oprechte liefde

De regisseur kwam uit dit filmproces als een gelukkiger mens. ‘Het was zo helend. Dat komt vooral omdat ik in ontspannen sfeer en met veel plezier met ze kon werken. Ik dacht dus ook dat ik het moeilijk zou vinden om bij ze weg te gaan. Maar ik heb bijna zeven maanden lang gemonteerd aan deze film. Daardoor had ik nog lang het gevoel dat ik met ze was.’

De liefde van de groep was oprecht,’ zag Boddeke. ‘Van elkaar, maar ook naar mij toe. Als iemand uit de groep omvalt, dan zijn er tien mensen die ze opvangen. Daar hebben ze geen begeleiders nodig, dat doen ze zelf. Je kan dus ontzettend om elkaar geven en voor elkaar zorgen. En elkaar opvangen als je valt.’

Regie: Eef Hilgers
Presentatie: Ersin Kiris
Camera: Jelle Dijkstra
Montage: Manual Dias da Silva
Geluid: Jillis Schriel
Productie: Kelly Henning
Eindredactie: Annica Peeters