'Muziek biedt kinderen een manier om zich te uiten, als woorden te kort schieten.'

Wat gebeurt er in het brein van een kind als het op jonge leeftijd muziek leert maken?
‘Wanneer kinderen muziek spelen, is het hele brein actief. Gebieden zoals taal, planning, luisteren, kijken en voelen staan op dat moment aan en worden versterkt. Als een kind al vroeg begint met muziek spelen, krijgt het extra input in deze breingebieden, naast de lessen die het kind in het dagelijks leven al meekrijgt. Het brein wordt gestimuleerd en uitgedaagd om nieuwe verbindingen aan te maken. Een kind krijgt door muziek te maken een beter brein cadeau.’

Gebeurt dat alleen als een kind muziek maakt?
‘Muziek maken heeft een unieke werking, omdat het hele brein daarmee wordt geactiveerd. Ik heb samen met de onderzoeksraad-sectie een onderzoek gedaan naar basisschoolkinderen in groep 3/4. We splitsten de leerlingen in een aantal groepen. Eén groep kinderen kreeg extra muziekonderwijs, de andere groep extra beeldende kunstonderwijs, een derde groep kreeg schaaklessen en een vierde groep kreeg geen extra lessen.

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

We merkten dat de kinderen uit de muziekgroep op zoveel verschillende vlakken verbeterden: zelfbewustzijn, zelfexpressie en ook uitvoerende functies zoals planning, empathie, werkgeheugen en initiatie werden beter in die groep. We bleven de kinderen jarenlang volgen en de muziekgroep bleef het significant beter doen.’

Heeft muziek maken hetzelfde effect op volwassenen?
‘Je kunt altijd nieuwe dingen leren, ook als je volwassen bent. Maar des te ouder je bent, des te moeilijker je nieuwe dingen leert. Als kind is het brein nog flexibel, waardoor de hersenen meer verandering en nieuwe verbindingen kunnen aanbrengen. Rond het 30^ste jaar is het brein uitgegroeid. Hersenen maken dan nog steeds nieuwe verbindingen aan, maar dat duurt langer.

Neem bijvoorbeeld een glas water en gooi daar iedere dag een schepje suiker in. Ieder schepje suiker staat voor een jaar van je leven. Na tachtig dagen heb je een heel vol glas suiker en bijna geen water meer. Zo werkt het ook met je brein: steeds meer informatie, steeds minder flexibiliteit. Ik begon een maand geleden met cricket. Ik wist niet wat mij overkwam. Ik moest een bal gooien op een hele rare manier en mijn lichaam wilde dat gewoon niet doen. Op mijn leeftijd moet je dan oefenen, oefenen, oefenen. Dat is bij een kind wel anders.’

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

Welk effect kan muziek maken hebben op kinderen in stressvolle conflictsituaties zoals in de documentaire?
‘Kinderen die uit crisisgebieden komen, kunnen vaak moeilijk verwoorden wat ze hebben meegemaakt. Door met muziek te werken, kun je een brug slaan naar de emoties van het kind. Ze kunnen er niet over praten, maar ze kunnen wel laten hóren hoe het voor hen voelt.

Muziek biedt kinderen een manier om zich te uiten, wanneer woorden te kort schieten. Wanneer kinderen muziek maken, geven zij hun emoties bloot. Hierdoor kunnen zij stress en negatieve ervaringen uit het crisisgebied loslaten. Ze kunnen er daarna makkelijker over nadenken, met anderen over praten en hun ervaringen verwerken.

En voor de kinderen in de documentaire, die al lang een instrument bespelen, komt er nog een factor bij: voor hen is muziek maken waarschijnlijk een safe haven, het is iets wat ze kennen, wat vertrouwd voelt en waar ze op kunnen terugvallen. Door muziek te maken kunnen de kinderen met de stressvolle situatie in hun land omgaan. Ze gaan terug naar iets waar zij wél controle over kunnen uitoefenen: hun instrument.’