Maandelijks belicht de notoire veelkijker Helmut Boeijen de opvallendste documentaires van de voorbije maand en tipt hij enkele toppers die binnenkort te zien zijn.

'Hoe was het om dat ene wereldberoemde stapje te zetten? De allereerste mens op de maan sprak daarover, op die veelbewogen 21e juli in 1969, vooral plechtstatige woorden. ‘One small step for man’, zei Neil Armstong, alsof hij het van een briefje las. ‘One giant leap for mankind.’ Een halve eeuw later speelt hij de hoofdrol in de grootse documentaire Apollo 11, een ongelooflijk knap gemaakte reconstructie van zijn historische ruimtereis. Als kijker kun je echt even in zijn astronautenpak stappen.

Met nooit eerder vertoonde en digitaal gerestaureerde beelden, meeslepende audiofragmenten en subtiele eigen toevoegingen als split screen en graphics wordt in Apollo 11 (vanaf 27 juni in de Nederlandse bioscopen) de ruimtemissie nog eens helemaal opnieuw gedaan. Alsof die zich, voorzien van een passend imposante soundtrack, op dit eigenste ogenblik voor onze ogen voltrekt. Ook met een 21e eeuwse blik blijft het ontzagwekkende karakter van de hele onderneming voelbaar: hier reiken Armstrong en zijn mannen naar een ooit onbereikbaar geachte stip op de horizon. En dan moeten ze ook nog gewoon terug naar planeet aarde, liefst heelhuids.

Als kijker kun je via de Netflix-film Knock Down The House ook de eerste campagne meebeleven van een nieuw politiek fenomeen: Alexandria Ocasio-Cortez. Schijnbaar moeiteloos laat zij als tintelfrisse kandidaat voor het Amerikaanse congres haar tegenstrever, een vertegenwoordiger van het verfoeide establishment, alle hoeken van de kamer zien. In deze klassieke campagnedocu, waarin ook nog drie andere, nét wat minder getalenteerde politica’s worden gevolgd, openbaart zich daarnaast het ontwapenende meisje achter de politieke superster dat vooral haar overleden vader trots wil maken. Dit kleine, menselijke verhaal is op natuurlijke wijze ingebed in een enerverend ooggetuigenverslag van de zoveelste poging om de Amerikaanse democratie te revitaliseren. Je zou bijna zelf met verkiezingsfolders de straat op gaan.

Via de documentaireserie The Clinton Affair, die nu is te zien op NPO Start Plus en deze zomer wordt uitgezonden op NPO2, kun je je verplaatsen in het hoofd van een andere jonge vrouw, Monica Lewinsky. Halverwege de jaren negentig had ze als Witte Huis-stagiaire een buitenechtelijke relatie met de Amerikaanse president Bill Clinton. Dik twintig jaar later blikt ze, samen met intimi en lieden die haar het leven juist zuur maakten, openhartig en (zelf)kritisch terug op de seksuele en politieke affaire die altijd aan haar zal blijven kleven. Vanzelfsprekend schitteren Bill Clinton en zijn vrouw Hillary door afwezigheid in deze zesdelige serie, die overtuigend de voorgeschiedenis van het Trumpisme, #metoo en Russiagate schildert en daardoor verrassend actueel voelt. Los daarvan levert de vuile oorlog tussen de Democratische president en zijn Republikeinse opponenten een werkelijk fascinerend kijkspel op. House Of Cards, zoiets. Toen het nog leuk was.

Dat kan helaas niet gezegd worden van het wat vlakke tweeluik What’s My Name: Muhammad Ali (HBO/Ziggo), waarin het in alle opzichten grootse leven van deze bokslegende rechttoe rechtaan en chronologisch wordt verteld. Regisseur Antoine Fuqua heeft de gebruikelijke stoet vrienden, deskundigen en journalisten die in veel lofzangen op celebrities opdraven gelukkig achterwege gelaten. Hij verlaat zich volledig op archiefmateriaal: nieuwsreportages over de mediagenieke prijsvechter, registraties van spraakmakende titelgevechten en de pocherige televisieoptredens van de man zelf. Allemaal mooi en aardig, maar Ali blijft in deze biografie toch eerst en vooral een relikwie van een verloren tijd. Geen man die nu voor je snufferd zou kunnen staan, om je met één welgemikte uppercut levenloos in de touwen te slaan.

Nee, dan Schapenheld (op maandag 10 juni te zien op NPO2), een meeslepende film die moeiteloos kan doorgaan voor een Nederlandse variant op de western. Het is niet moeilijk om je te identificeren met de steevast tegen de bierkaai vechtende schaapsherder Stijn Hilgers, een onverschrokken held die sneller verwensingen schiet dan zijn eigen schaduw. Stuurs in de verte starend en zo nu en dan trekkend aan het shaggie in z’n hand trekt hij in deze schilderachtige film onversaagd ten strijde voor het behoud van de vaderlandse heide, die nog nooit zo prachtig is vastgelegd, en zijn eigen stiel, die nochtans reddeloos verloren lijkt.

In Last Breath (Netflix) kun je tenslotte met de collega’s van Chris Lemons afdalen naar de bodem van de Noordzee. Tijdens onderhoudswerk, op honderd meter diepte, is de Schotse duiker losgeraakt van zijn schip. Hij had toen nog maar tien minuten zuurstof.
In deze bijzonder vernuftig opgebouwde film wordt de navolgende reddingsactie gereconstrueerd met een vloeiende combinatie van authentiek beeldmateriaal en speciaal voor de film gemaakte gedramatiseerde scènes. Zo ontstaat een bloedstollende race tegen de klok die niet had misstaan in een Hollywood-blockbuster. ‘Kunnen ze Chris vinden?’ denk je, happend naar adem, halverwege deze lekker vet aangezette documentaire. ‘Is hij überhaupt nog in leven?’

Én: hoe kan het dat je je als kijker, opnieuw, zo hebt laten meeslepen door mensen en gebeurtenissen, waar je eigenlijk part noch deel aan hebt?'

Gegroet,

Helmut

Helmut Boeijen werkte jarenlang als journalist en televisiemaker. Tegenwoordig is hij docent aan de Fontys Hogeschool Journalistiek in Tilburg, waar hij is gespecialiseerd in documentaires en portretten. In zijn wekelijkse documentairenieuwsbrief De DocUpdate bespreekt Helmut documentaires die online of op televisie zijn te zien.

Abonneer je hier op zijn nieuwsbrief 'De DocUpdate' om wekelijks op de hoogte te worden gehouden.