2Doc:

Cold Case Hammarskjöld

VPRO

VN-baas Dag Hammarskjöld komt in 1961 om het leven door een vliegtuigongeluk. Maar was het wel een ongeluk? Regisseur Mads Brügger onderzoekt het in Cold Case Hammarskjöld, maar stuit ondertussen op een veel groter Zuid-Afrikaans en Brits complot.

In de nacht van 16 september 1961 stort het vliegtuig van VN-secretaris-generaal Dag Hammarskjöld onder verdachte omstandigheden neer in de Britse kolonie Noord-Rhodesië (tegenwoordig Zambia). Hammarskjöld is op weg naar onderhandelingen over een staakt-het-vuren tussen VN-troepen en militairen uit de van Congo afgescheiden staat Katanga.

Hammarskjöld is zowel populair als controversieel en strijdt tegen het kolonialisme in tijden van instabiliteit en de Koude Oorlog. Hij pleit voor de onafhankelijkheid van Congo, waarmee hij zich impopulair heeft gemaakt bij de koloniale westerse grootmachten. De crash leidt tot een van de meest mysterieuze moordcomplotten uit de recente geschiedenis.

Meer dan vijftig jaar later gaat de Deense filmmaker, journalist en provocateur Mads Brügger (The Ambassador) op onderzoek om voor eens en altijd de waarheid te achterhalen van deze cold case. Zou Hammarskjöld vermoord zijn door machtige politieke tegenstanders? Gekleed in een wit safari-uniform zoekt Brügger samen met de Zweedse privédetective Göran Bjorkdahl naar vliegtuigresten, interviewen ze niet eerder gehoorde getuigen en duiken ze in de archieven. Maar dan komt het tweetal iets op het spoor dat nog veel groter is dan de moord op een VN-secretaris.

Wat begint als een verzameling onwaarschijnlijke samenzweringstheorieën, waarbij verschillende groeperingen vechten om belangrijke grondstoffen, is uitgegroeid tot een groeiende consensus over het feit dat Hammarskjöld en zijn crew van 15 mensen in 1961 uit de lucht zijn geschoten. De VN heeft de zaak opnieuw moeten openen om de mogelijkheid van moord te onderzoeken.

‘Om eerlijk te zijn ben ik nooit echt geïnteresseerd geweest in de nalatenschap van Dag Hammarskjöld’, bekent filmmaker Mads Brügger halverwege zijn film over de mysterieuze dood van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties. ‘Voor mij was Dag Hammarskjöld vooral een vrijbrief om alle dingen te doen die ik leuk vind: Belgische huurlingen opsporen, verhalen vertellen over volledig in wit geklede slechteriken, een schoppenaaskaart die wordt gevonden op plaatsen delict, geruchten over geheime Afrikaanse organisaties… Daarom ben ik op deze trein gesprongen, niet wetende waarheen die me zou leiden.’

Die bekentenis is Brügger ten voeten uit. Terwijl hij samen met onderzoeker Göran Björkdahl Hammarskjölds dood (was het moord? Een samenzwering misschien?) helemaal uitpluist, toont hij regelmatig zijn absurde gevoel voor humor. Cold Case Hammarskjöld (127 min.) is sowieso een bijzondere film: een verdomd knap staaltje onderzoeksjournalistiek, op een speelse en avontuurlijke wijze vormgegeven.

Lees de rest van de 2Doc Weekly van 29 december 2019 hier. Wil je elke zondag documentairetips ontvangen? Abonneer je hier op onze nieuwsbrief.

© Tore Vollan / Magnolia Pictures