De klank van Ulixes

Radio Doc

NTR, VPRO

De roman Ulysses van James Joyce heeft de reputatie een moeilijk toegankelijk boek te zijn, weinig mensen kunnen zeggen dat ze het boek hebben uitgelezen. Wat maakt dit boek dan toch zo bijzonder dat het nog altijd zo’n belangrijke plaats inneemt in de literatuurgeschiedenis?

De klank van Ulixes

De meest baanbrekende en invloedrijke roman van de twintigste eeuw was Ulysses van James Joyce.  In het boek wandelt hoofdpersoon Leopold Bloom een dag lang door Dublin. Die dag, 16 juni 1904, staat onder literatuurliefhebbers bekend als ‘Bloomsday’. 

Binnenkort is het zover. In Dublin, waar de roman zich afspeelt, wordt Bloomsday uitbundig gevierd. Rondleidingen langs plekken waar het boek zich afspeelt, theatervoorstellingen, lezingen, muziek én … half Dublin gaat verkleed als Joyce personage.

Wat is er zo bijzonder aan dit boek dat het nog altijd zo’n belangrijke plaats inneemt? James Joyce was de eerste die onze gedachten in woorden heeft willen vangen. We lezen wat zijn hoofdpersonen denken. Alle geuren, kleuren, klanken en gedachten worden vertaald in woorden, die over elkaar heen buitelen in een eindeloze stroom. Dit stream of consciousness schrijven was zo revolutionair dat Joyce tot de dag van vandaag een inspiratiebron is voor heel veel schrijvers.

Een aantal jaar geleden verscheen een nieuwe, veelgeprezen Nederlandse vertaling, gemaakt door Erik Bindervoet en Robbert-Jan Henkes. Radiomaker Guido Spring volgt met Bindervoet en Henkes de sporen van Bloom en schrijver Joyce, en gaat op zoek naar wat er over is van de klank van het Dublin van begin vorige eeuw.

Deze documentaire van Guido Spring kwam tot stand met steun van het Nederlandse Letterenfonds en werd eerder uitgezonden in 2013. De vertalers Bindervoet en Henkes hebben niet stilgezeten en vertaalden na Ulixes ook de verhalenbundel 'Dubliners' van James Joyce, die in vertaling 'Dublinezen' ging heten. Volgende week dinsdag 19 juni wordt het boek 'Varia' van Joyce gepresenteerd. Daarin staan vertalingen van minder bekende stukken van Joyce, zoals krantenstukken en lezingen. Meer informatie.
 

Drieluik over de KNRM - Afl 2: Eenzaam met een Bruinvis op Zee

In nood op zee? Dan vaart de Koninklijke Nederlandse Redding
Maatschappij uit om te helpen. Overal langs kust en IJsselmeer kunnen
reddingboten binnen tien minuten het water op. Zoals de Koos van
Messel, een reddingschip dat luchtfotograaf Herman IJsseling bij
IJmuiden fotografeerde voor een platenboek over de KNRM - dat werd de
foto hieronder.

Het was december 2012 en IJsseling kon toen niet weten
dat de Koos van Messel kort daarna voor hemzelf zou moeten uitvaren.
De KNRM doet dat voor iedereen, van afgedreven zwemmers tot
olietankers in nood. En dat zonder staatssteun, met vrijwilligers en
helemaal gratis. Dat wordt wel eens vergeten; hoogste tijd dus voor
een plens zeewater over ons hoofd, uitgegoten door radiomaker Marten
Minkema.

Deel 2 over de Reddingmaatschappij, titel: Eenzaam met een Bruinvis op Zee.