Wat inspireert Sakir Khader?

Veelvuldig geprezen klassieker over de Algerijnse opstand tegen de Franse overheersing eind jaren vijftig. Het verhaal is gebaseerd op het boek Souvenirs de la Bataille d’Alger van verzetsstrijder Saadi Yacef.

Sakir Khader: ‘Deze film is vlak na de Algerijnse onafhankelijkheidsstrijd tegen de Fransen gemaakt. Het is zo puur en zo rauw. Door die enorme sets en decors voelt het alsof je zelf in die tijd zit. Zo écht voelt het, alsof het helemaal geen fictie is.’

‘In mijn eigen documentaire Obada (2021, VPRO) voelt het juist alsof je naar fictie kijkt. Dat is onbedoeld, maar dat komt doordat ik een documentairemaker ben die heel erg nadenkt over hóe ik film. Vroeger begon ik gewoon met draaien, maar nu focus ik veel meer op de voorbereiding. Dat voel je in Battle of Algiers ook. Er is heel erg nagedacht over wat en hoe ze draaien.’

Kijk hier de trailer van Battle of Algiers

Deze documentaire toont het dagelijks leven van mensen in de grensgebieden van Koerdistan, Syrië, Libanon en Irak waar de littekens van oorlogen, terrorisme en coups nog altijd voelbaar en zichtbaar zijn.

Khader: ‘Wat ik heel mooi vind, zijn de herfstkleuren in deze film. Er zit een grauwheid in, maar het is niet per se somber. Het is alsof je naar het Rijksmuseum gaat en daar getuigenissen van het oorlogsverdriet in bewegende schilderijen ziet.’

‘Ik heb ooit een lezing van regisseur Gianfranco Rosi bezocht. Hij vertelde dat hij soms dagenlang rondliep met een camera op zijn schouder zonder ook maar één frame te draaien. Hij denkt altijd eerst goed na: wat voor betekenis heeft dit beeld en wat vertel ik er precies mee? Notturno bestaat uit allemaal verschillende kaders waarin niet wordt gesproken, maar elk beeld staat voor een emotie.’

‘Rosi is natuurlijk een heel ervaren regisseur, maar ik heb een vergelijkbare werkwijze in mijn fotografiewerk. Ik fotografeer gebeurtenissen die in het nieuws zijn, maar anders dan snelle nieuwsfotografie. Ik kies een kader dat een verhaal en emotie laat zien en verzamel een onderdeel van een groter geheel.’

Kijk hier de trailer van Notturno

Een groep jonge revolutionairen uit Homs in West-Syrië verandert van vreedzame demonstranten in gewapende vrijheidsstrijders.

Khader: ‘Een van de hoofdpersonen ontwikkelt zich in deze film van een voetbalkeeper die gaat demonstreren tegen het regime van Assad tot een gewapende strijder die geen andere uitweg ziet dan blijven vechten. Je gaat bijna op in zijn ziel. Dat komt omdat er over een lange periode is gefilmd door lokale jongens. Je ziet hoe dichtbij je dan bij iemands tragiek kan komen.’

‘Zo werk ik zelf ook. Ik breng veel tijd door met mijn hoofdpersonen en ben niet te gretig. Ik heb bijvoorbeeld bij Obada 85 draaidagen gehad, terwijl er maar tien ingepland waren. Ik liet de camera ook vaak uit en zorgde dat ik Obada goed leerde kennen en wist wanneer ik de camera aan kon zetten. Je wil als maker dat de mensen die je filmt de camera vergeten, dat er geen glas meer bestaat tussen jou en je personage.’

Kijk hier de trailer van Return to Homs

Journalistieke documentaire over Palestijnse kinderen in het conflict tussen Israël en Palestina. De Britse regisseur James Miller werd doodgeschoten door een Israëlische soldaat voordat hij de film had afgerond.

Khader: ‘Deze film raakt me altijd. De vorm is heel rauw en intiem. Death in Gaza is geen heel gelikte film en dat hoeft ook niet, dat maakt ‘m misschien juist zo krachtig. Regisseur James Miller bracht veel tijd door met Palestijnse kinderen en bouwde een band met ze op. Hij heeft daar vervolgens met zijn dood de hoogste prijs voor moeten betalen.'

'Dat laat zien dat het werk van een filmmaker niet makkelijk is en dat je ook niet altijd privileges hebt als buitenstaander van een conflict. Iedereen loopt risico’s in gebieden die gebukt gaan onder repressieve regimes. Ik heb zelf ook bombardementen in Syrië meegemaakt en ik ben beschoten door een Israëlische sniper. Maar een camera is een sterk wapen waarmee we de verhalen van de onderdrukten moeten blijven vertellen.’

Gestileerde zwart-wit documentatie van het leven van Oekraïense soldaten in de loopgraven in hun gevecht tegen pro-Russische separatisten dat in 2014 begon.

Khader: Dit vind ik een heel fascinerende film. De regisseur bevindt zich met zijn camera middenin de loopgraven van de oorlog. Je ziet hoe hij zich van punt naar punt verplaatst en de mensen in de loopgraven een gezicht geeft. De beelden en het geluid dragen een spanning met zich mee. Je hebt als kijker continu het gevoel dat er iets kan gebeuren.'

'De film is in zwart-wit gedraaid en dat doet me denken aan de beelden van de Eerste Wereldoorlog. En toch zijn het beelden van nu. We vechten nu nog steeds die smerige oorlogen uit in loopgraven.’

Kijk hier de trailer van Trenches

Gevluchte Syrische bouwvakkers werken aan de bouw van wolkenkrabbers in het naoorlogse Beiroet, terwijl hun eigen oorlogstrauma’s nog onverwerkt blijken.

Khader: ‘Deze documentaire illustreert heel mooi hoe oorlog altijd in het geheugen van mensen blijft zitten. Het is een hele gelaagde film die vertelt hoe je als tweederangs burger gezien wordt in een land waar je niet welkom bent, maar ook hoe de ellende van oorlog je blijft achtervolgen. Regisseur Ziad Kalthoum vertelt dat heel poëtisch, dat vind ik waanzinnig. Er zit een prachtig shot in van een draaiende cementmolen en een shot waarbij de oorlog weerspiegeld wordt in de ogen van de mensen. Het verbeeldt voor mij dat het leven een achtbaan is. Het maakt mensen duizelig.’

‘In mijn eigen werk zoek ik altijd naar contrasten. Als er geluk is, moet er ook ellende zijn. Als er dood is, moet er ook leven zijn. Ik ben nu bezig met de afronding van een film waarvoor ik in Syrië gedraaid heb. Je ziet hoe de mensen aan het front wonen, maar ondertussen ook doorleven terwijl het conflict ze nadert. Er is steeds spanning en angst voor een volgende aanval, maar naast die benauwdheid gaat het leven ook gewoon door.’

Kijk hier de trailer van Taste of Cement

Lenno (10) doet zijn uiterste best om zich te gedragen. Maar hoe doe je dat, als de volwassenen in je omgeving zelf de grenzen tussen goed en fout keer op keer overschrijden?

Khader: ‘Ik vind dit een waanzinnige film. Vooral omdat Shamira Raphaëla zo dicht bij dat jongetje komt, terwijl ze met een hele crew aanwezig is. Het is heel cinematografisch gedraaid, heel intiem. De tragiek van een Nederlands gezin die in de schoonheid van een film is gestopt.’

‘Als je bepaalde films van andere makers ziet, weet je ook weer waar je eigen zwaktes liggen. Mijn zwakte is dat ik altijd heel veel draaide. En minder nadacht over wat ik draaide. Dat doe ik nu steeds beter en ik film steeds gerichter.’

‘Ik heb de afgelopen tijd veel voor tv gemaakt, maar ik hoop ook meer cinematografische films voor het grote doek en filmfestivals te gaan maken, zoals mijn film over Syrië. Daarnaast ben ik met de VPRO en Mint Film bezig een documentaire over mijn familie in Palestina te ontwikkelen. Dat wordt een film die over intergenerationeel trauma gaat.’