John Albert Jansen, VPRO, 2012

Het afwezige land, een ontmoeting met Adonis

VPRO

'Het afwezige land' is een reis door het bewogen leven van de Syrisch-Libanese schrijver Adonis, één van de belangrijkste dichters en denkers in de Arabische wereld.

De Syrisch-Libanese dichter Ali Ahmed Esber, beter bekend als Adonis, wordt wel de levende legende van de Arabische literatuur genoemd. Hij schrijft al zeventig jaar poëzie en vanaf zijn vroegste werk is de Arabische identiteit een van de thema’s in zijn poëzie. Twee jaar geleden ontving hij als eerste Arabisch sprekende schrijver de Goetheprijs en ook op de lijst van kandidaten voor de Nobelprijs voor literatuur komt zijn naam steeds vaker voor.

In Het afwezige land, een ontmoeting met Adonis vertelt hij over zijn leven en werk, Syrië, de Arabische wereld en de islam. Zijn vriend, de zanger Azrie, brengt met een aantal muzikanten de gedichten in een muzikale vertaling ten gehore. De camera zwerft intussen door de landschappen van het oude land en de stad Beiroet, waar Adonis jaren woonde.

Adonis is nu 83 jaar en nog altijd lucide, scherp en recalcitrant. Hij leeft in Parijs, maar door zijn onafhankelijke opstelling vervult hij een centrale rol in de complexe en veelvormige Arabische wereld. ‘Elk aspect van mijn werk is open’, zo schreef hij eens. Vorig jaar schreef hij een open brief aan de Syrische president Bashar al-Assad waarin hij hem oproept op te stappen. Tegelijkertijd plaatste hij openlijk kritische kanttekeningen bij de gewelddadige opstand tegen het Syrische regime.

Hij is echter bovenal een groot dichter. Een dichter die met zijn werk niet alleen zijn land Syrië, maar een heel continent bestrijkt. ‘In het Arabisch schrijven leer je dat het vaderland geen vaste omlijnde plek is, dat het nergens kan worden gevonden’

Adonis is groot in Frankrijk, hij wordt geprezen in Duitsland en zijn verzamelde gedichten zijn vorig jaar gepubliceerd in Engeland en de Verenigde Staten. In Nederland is hij bij het grote publiek niet heel bekend, maar in de Nederlandse Arabische kringen is Adonis, alhoewel soms controversieel, echt een icoon. Slechts een paar gedichten verschenen in een verzamelbundel en de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb, een groot bewonderaar, heeft een aantal gedichten van Adonis vertaald.