Hoe is het om alles achter te laten en te vluchten naar een vreemd land? Deze onbeschrijfbare, gevaarlijke en barre tocht proberen filmmakers toch vast te leggen in indringende documentaires. De redactie van 2Doc.nl maakte een selectie van vijftien niet te missen films.

Zaatari Djinn

In het vluchtelingenkamp Zaatari in Jordanië wonen veel kinderen die de oorlog in Syrië zijn ontvlucht. De woestijn biedt weinig middelen of zicht op verbetering, maar veel ruimte voor dromen.

Het kamp, in het noorden van Jordanië, vlakbij de Syrische grens, is uitgegroeid tot een nieuwe stad. Een plek midden in de woestijn, zonder geschiedenis of toekomst, maar voor veel mensen een thuis. Zaatari Djinn is vanuit het perspectief van vier kinderen uit verschillende sociale milieus te zien en te voelen hoe het is om op te groeien in deze bijzondere stad.

Regie: Catherine van Campen

Mel

Toen de Armeense Meline in 2007 het wereldrecord gewichtheffen voor vrouwen brak, werd ze onthaald als een nationale heldin. In Armenië was ze op slag wereldberoemd en werd ze overal herkend.

Maar Meline droeg een geheim met zich mee dat ze niet langer kon verhullen. Ze sprak haar wens uit om als man verder door het leven te willen gaan. Mel werd publiekelijk aan de schandpaal genageld, bedreigd en vernederd. Hij besluit te vluchten en arriveert, met vriendin Lilith, in Nederland, waar ze asiel aanvragen en Mel middels een operatie een transitie tot man ondergaat.

Regie: Inna Sahakyan & Paul Cohen

Those Who Feel the Fire Burning

In een onconventionele, poëtische vorm legt Those Who Feel the Fire Burning een ernstig maatschappelijk probleem vast: de uitzichtloze situatie waarin de vluchtelingen zich bevinden die de oversteek wél tot een goed einde brengen.

Kijk ook het 2doc.nl-interview met regisseur Morgan Knibbe

Regie: Morgan Knibbe

Verder lezen over dit onderwerp

De asielzoekmachine

Onder de druk waarmee de vluchtelingencrisis gepaard ging was het moeilijk om na de denken over echte lange termijn oplossingen. De essayistische documentaire 'De asielzoekmachine' de kijker uit dat nu juist wel te doen aan de hand van beschouwingen van praktische doeners en denkers.

'Dit valt niet uit te leggen,' zegt regisseur Els van Driel in het 2Doc.nl-interview.

Regie: Eefje Blankevoort, Els van Driel

Mijn vader, Nour en ik

Na twintig jaar gaat filmmaker Wiam Al-Zabari het gesprek met zijn vader aan. Waarom zijn ze gevlucht uit Irak? Waarom is dat nooit besproken? Lukt het hem het verleden los te laten en een Nederlandse toekomst te omarmen?

Toen hij 13 was ontvluchtte Wiam Al-Zabari Irak met zijn moeder, broer en zus. Tijdens deze angstige periode was zijn vader echter afwezig. Nu onderneemt Wiam een liefdevolle en intense zoektocht naar de geschiedenis van zijn vader en familie. Verteld in een ontroerend, persoonlijk bericht aan zijn eigen zoon Nour.

Regie: Wiam Al-Zabari

Maalstroom

Hoever zou jij gaan voor een nieuw bestaan? De Syrische vrienden Mouaz al-Balkhi (22) en Shadi Omar Kataf (28) besloten van Calais naar Dover te zwemmen. Tevergeefs.

De jongens hebben nooit de overkant gehaald. Hun levenloze lichamen spoelden aan in Texel. Een moedige poging die ze met de dood moesten bekopen. Regisseur Misja Pekel reconstrueert hun hunkering naar een betere toekomst aan de andere kant van de zee in de poëtische documentaire Maalstroom die samengesteld is uit beeldmateriaal van verscheidene Syriërs.

Lees ook het 2Doc.nl-interview met de regisseur.

Regie: Misja Pekel

Stranger in Paradise

In een klaslokaal in Sicilië, vlak achter de muren van fort Europa, krijgen net gearriveerde migranten les van een leraar met enigszins krankzinnige trekjes. Het ene moment stoot hij ze genadeloos af, dan weer sluit hij ze zalvend in zijn armen.

Op het snijvlak van documentaire en fictie onderzoekt Stranger in Paradise de machtsverhouding tussen Europa en vluchtelingen.

Kijk ook het 2doc.nl-interview met regisseur Guido Hendrikx

Regie: Guido Hendrikx

69 Minutes of 86 Days

We reizen in deze documentaire mee met Lean, een driejarig Syrisch meisje dat samen met haar familie op weg is naar een veilig bestaan in Zweden. Hoe is het voor een kind om te vluchten?

Zonder commentaar en zonder vragen observeert Egil Håskjold Larsen in zijn eerste lange film de 86 dagen durende reis die voor Lean vooral een avontuur is. Larsen laat zien hoe het is om te vluchtten en in Europa van plek naar plek te reizen. De camerabeelden zijn geschoten vanuit de blik van een kind; bijna alle shots zijn laag boven de grond genomen.

Regie: Egil Håskjold Larsen

Breaking Borders

De Makers van Morgen-film ‘Breaking Borders’ vertelt het verhaal van de homoseksuele vluchteling en activist Ibrahim Mokdad. Hij is zijn leven in Libanon niet meer zeker en vlucht daarom naar Europa.

Met deze film geven regisseurs Barbara Vollebregt en Fatima Warsame een gezicht aan een onzichtbare groep LHBT-vluchtelingen. De makers laten de reis van Ibrahim zien op weg naar een vrij leven in Duitsland.

Lees ook het 2Doc.nl-interview met de regisseur

Regie: Barbara Vollebregt en Fatima Warsame

Os Buul

Het Brabantse dorp Budel wordt opgeschrikt door de komst van een groot aantal vluchtelingen in het nabijgelegen AZC. De leefwereld in het dorp en die in het AZC grijpen in elkaar maar hoe maak je verbinding als je elkaars taal niet spreekt en iedereen bezig is met zijn eigen drukke leven? Os Buul laat zien hoe ieder op zijn manier omgaat met verandering.

Regie: Ellen Davids

Verder lezen over dit onderwerp

Gangway to a Future

Wat komt er kijken bij het redden van bootvluchtelingen? In de zomer van 2017 ontmoeten een aantal onervaren idealisten elkaar in de haven van Rotterdam. Ze maken een oude vissersboot klaar om er voor de kust van Libië bootvluchtelingen mee op te pikken. Eenmaal onderweg naar Libië spot de bemanning al snel overvolle gammele bootjes op zee, waarvan het maar de vraag is of ze Europa zullen halen. Gangway to a Future laat het realistische en rauwe beeld zien van mensen die hopen op een beter bestaan in Europa.

Lees ook het 2Doc.nl-interview met de regisseur.

Regie: René Hazekamp

Tweeling

Een tweeling wordt te vroeg geboren op een gammel bootje op de Middellandse zee. Alle opvarenden worden gered door de Italiaanse kustwacht. Zodra de jongetjes in een ziekenhuis in Palermo zijn hersteld, stapt hun Eritrese moeder Merhawit met ze in een internationale trein. Haar doel is Noorwegen, maar in Duitsland worden ze opgepakt en krijgen ze asiel. Drie nieuwe Europeanen zijn aangekomen, maar dit is slechts het begin.

In Tweeling volgt regisseur Bregtje van der Haak in zeven korte afleveringen moeder Merhawit en haar zoons Hiyap en Evenezer in hun eerste zeven levensjaren. 

Regie: Bregtje van der Haak

Shadow Game

Iedere dag proberen tieners die hun door oorlog verscheurde land zijn ontvlucht, de Europese grenzen over te steken op zoek naar bescherming en een beter leven. Regisseurs Eefje Blankevoort en Els van Driel volgen een aantal van deze jongeren op hun tocht door Europa: van Griekenland tot Servië en van Bosnië en Herzegovina tot Italië en Nederland.

Kijk op 2Doc.nl het DocTalks interview en drie unieke shortdocs, waarin we zien hoe het nu gaat met de hoofdpersonen uit de film.

Regie: Eefje Blankevoort en Els van Driel

But Now is Perfect

Riace is een verlaten krimpdorp, tot de burgemeester zijn dorp openstelt voor migranten. De Italiaanse bewoners en migranten vormen een nieuwe gemeenschap waarin onderlinge vriendschappen ontstaan.

Door een nieuwe politieke werkelijkheid stopt de subsidie vanuit de regionale overheid naar het dorp. But Now Is Perfect vertelt het verhaal van de Nigeriaanse Becky. Zij voelt zich thuis in Riace, maar moet het dorp verlaten. Haar verhuizing naar een opvangkamp in de regio heeft fatale gevolgen. De film toont de menselijke interactie in een klein dorp.

Regie: Carin Goeijers

Flee

In de ontroerende documentaire 'Flee' neemt de Afghaanse Amin de kijker mee in zijn reis als vluchteling vanuit Kabul naar het Westen. De volledig geanimeerde documentaire was in 2022 genomineerd voor drie Oscars (Documentaire, Animatie en niet-Engelstalige Film).

Regie: Jonas Paher Rasmussen
Productie: Final Cut for Real in coproductie met VPRO.

Meer documentairetips van 2Doc.nl