Boeijen bekijkt 't: Stuk en alles wat stuk ging

Stukken beter nog, zou ik zeggen, dan de documentaireserie over R. Kelly, die in Amerika heel wat stof deed opwaaien. Sinds hij halverwege de jaren negentig met het 14-jarige zangeresje Aaliyah trouwde waren er altijd geruchten over seksueel misbruik rond de R&B-zanger, maar in de zesdelige serie Surviving R. Kelly worden die ineens zichtbaar: geknakte meisjes, slachtoffers van een seksueel roofdier zonder weerga. Zou R. Kelly door toedoen van deze serie, die aanvoelt als een publieke aanklacht, eindelijk Robert K. worden? En kunnen we na Leaving Neverland, afgelopen week met veel kabaal in première gegaan op het Amerikaanse Sundance-festival, straks ook spreken van Michael J.?

Romano van der D. schreeuwde ‘t intussen van de daken in de gelijknamige documentaire van Elena Lindemans: Ik Heb Het Niet Gedaan. Drie verkrachtingen werden aan de Nederlander toegeschreven, waarvoor hij twaalf en een half jaar vastzat in een Spaanse cel. Inmiddels is Van der Dussens naam gedeeltelijk gezuiverd, maar betekent dat ook dat er geen stukjes meer ontbreken in de puzzel Romano? Aan die indringende vraag ontleent de film van Lindemans zijn zeggingskracht.

Over Ted B., ‘s werelds bekendste seriemoordenaar, leek alles wel zo’n beetje gezegd. En toch knijpt de nieuwe Netflix-serie Conversations With A Killer: The Ted Bundy Tapes langzaam maar zeker je strot dicht. Houdt zich in die gesoigneerde, welbespraakte en grappige jongeheer, die lacht naar de camera en welwillend journalisten te woord staat, werkelijk een vrouwenvretend monster verscholen? In een serie audio-interviews opent de man, sprekend in de derde persoon, zijn inktzwarte ziel. Daar is iets grondig kapot. Stuk. Met geen mogelijkheid te repareren.

De gevoel bekruipt je ook, op een heel andere manier, bij Fyre. Dat had een zéér exclusief festival moeten worden. Op een tropisch eiland, waar je een luxueuze villa zou kunnen huren, de blits mocht uithangen met een jacht of speedboot en non-stop zou worden gefêteerd door topmodellen. ‘We verkopen een droom aan gewone sukkels’, aldus organisator Billy McFarland. Hij vergat alleen het bijbehorende festival te organiseren.

Het navolgende fiasco, en de film daarover, is te bekijken als een uithangbord van dit Instagram-tijdperk: imago is alles. Werkelijk alles. En wat daarachter zit, doet er niet toe. Op de sociale media, waar Fyre natuurlijk in de vaart der volkeren was opgestuwd, ging ze helemaal stuk toen het paradijselijke festival in werkelijkheid derde wereldtaferelen veroorzaakte. Net zo tekenend overigens voor deze tijd: enkele dagen vóór Netflix en zonder enige vooraankondiging, lanceerde concurrent Hulu zijn eigen documentaire Fyre Fraud. Fight Fyre with Fyre, zoiets.

Over genadeloze concurrentie gesproken: ook dit jaar lijkt er bij het bepalen van de Oscar-nominaties voor de Oscars weer flink politiek te zijn bedreven. In één geval letterlijk: RBG, een portret van de beschermvrouwe van Links Amerika, Ruth Bader Ginsberg. Ook Of Fathers And Sons, over Syrische kinderen die worden opgeleid voor de Jihad, is natuurlijk een politieke film. Voeg daarbij een artistieke outsider (Hale County This Morning This Evening) en twee gedoodverfde favorieten (Free Solo en Minding The Gap) en het gissen over wie er op 25 februari vandoor gaat met de eeuwige roem, die voor de meeste documentairemakers meestal verrassend snel eindigt, kan weer beginnen. Ik zet mijn geld op Free Solo.

Februari wordt sowieso een vruchtbare documentairemaand. Op maandag 11 februari zendt NPO 2 bijvoorbeeld John Appels Sprekend Nederland uit. Via een collectie toespraken laat hij ons met andere ogen kijken naar het land, dat we al van binnen en van buiten dachten te kennen. Het knettert regelmatig in deze hedendaagse variant op Bert Haanstra’s Alleman, maar is Nederland ook stuk?

Klem Aan De Kade van Esther Janmaat en Olaf Schuur (maandag 18 februari op NPO2) en Schapenheld van Ton van Zantvoort (vanaf 21 februari in de bioscoop) laten een land zien dat in elk geval flinke haarscheuren vertoont. Hun hoofdpersonen, respectievelijk woonbootbewoners die in de weg liggen en een authentieke schapenherder wiens bestaansrecht wordt bedreigd, lopen zich stuk op de bureaucratische muur, die rondom hen is opgetrokken. De verontwaardigde reacties, op de sociale media, laten zich voorspellen.

Voor zover ik weet zijn er voor dergelijke gevallen nog altijd geen revalidatiecentra. De komende twee woensdagen kunnen we echter terecht bij de serie die te mooi lijkt om waar te zijn: Stuk. Juist.

Gegroet,
Helmut'