Boeijen bekijkt 't: Spreken is zilver...

Pardijs is ontwapenend eerlijk, essentieel voor elke egodocu of documentaires in het algemeen. Ze laat de camera ook toe in haar eigen huis als ze beslissingen over Romans sportloopbaan moet nemen. Ze besteedt daarnaast speciale aandacht aan vriendje/concurrent Wytze en diens pusherige vader Oscar, die gaandeweg steeds harder in aanvaring komt met de trainers van zijn kind. Turn! brengt zo bijzonder openhartig het leven van topsportouders in beeld en stipt en passant enkele kerndilemma’s van het ouderschap aan.

Over openhartig gesproken: in haar wanen werd ze ooit Aphrodite, de Godin van de liefde, bekent de hoofdpersoon van Gioia zonder schroom. Later daalde ze als Persephone af in de onderwereld, naar ‘de kelder’ van haar psyche. In deze korte dansdocumentaire slaagt debuterend filmmaakster Laura Stek er glansrijk in om ons, gewone huis-, tuin- en keukenkijkers, een klein half uur in de wondere wereld van de 34-jarige Gioia Norina Melody Fiorito, gediagnosticeerd met een bipolaire stoornis, te laten wonen. Geen lineair verteld levensverhaal, maar een louterende, zintuiglijke ervaring, die overrompelende beelden, bewegingen en muziek in je achterlaat. Waardoor je er - een beetje zoals de hoofdpersoon - nét iets anders uitkomt. Prachtig!

Zeggen wat je denkt is wel het laatste wat de leden van de Tsjetsjeense dansgroep Daymohk zich kunnen permitteren. En dansen wat ze voelen is er ook niet bij. Het kinderensemble is volledig ingekapseld door dictator Radman Kadyrov, een boezemvriend van Vladimir Poetin, en speelt een prominente rol in het verheerlijken van de grote leider en de cultuur die hij vertegenwoordigt. In de unheimische documentaire Daymohk: Het Land Van De Voorouders, die stiekem onder de huid kruipt, toont Masha Novikova hoe inmiddels ook Kadyrovs kinderen in het gezelschap dansen en danspasjes van de president zelf worden verwerkt in voorstellingen. Volgens de leiders van Daymohk is hij namelijk, werkelijk waar, 'een heel goede danser’.

‘Ezels worden graag geaaid met de haarrichting mee’, zegt de Chinese directeur van het Amerikaanse filiaal van Fuyao Glass niet voor niets, in een totaal andere context. ‘Anders schoppen ze.’ De Chinees heeft duidelijk geen hoge pet op van de medewerkers van de American Factory (te zien op Netflix) die zijn werkgever tijdens de financiële crisis van 2008 heeft overgenomen. En andersom verbazen de Amerikaanse ezels zich over hoe hun Chinese collega’s zich als makke schapen laten knippen en scheren door de bazen. Die cultuurclash wordt in deze boeiende documentaire van binnenuit weergegeven, zonder dat de makers al te duidelijk een kant of standpunt kiezen. Ontwikkelingen binnen de wereldeconomie zijn treffend teruggebracht naar de werkvloer, waar gewone mensen in hun inkomen proberen te voorzien.

In Kenia is een grote groep mensen voor hun levensonderhoud grotendeels afhankelijk van de laatste mannelijke noordelijke witte neushoorn. Één probleem: Sudan gaat binnen afzienbare tijd dood. Sterker: het overlijdensbericht ligt al klaar. Daar doen ze verder niet moeilijk over. ‘Sudan, leeftijd XX, stierf op XX…’ Het dier is, zo moeten alle betrokkenen eerlijk toegeven, op zijn oude dag niets minder dan een symbool geworden, een perfecte posterboy voor een marketingcampagne over bedreigde diersoorten. In The Last Male On Earth (sinds 19 september te zien in de bioscoop) portretteert Floor van der Meulen de mensen om hem heen, die Sudan eerst koste wat het kost in leven proberen te houden en daarna ongetwijfeld zijn dood zullen gaan uitmelken. Een heel slimme film die de kijker met een mengeling van boosheid, zelfkritiek, humor en weemoed achterlaat.

Zulke emoties zijn ook terug te vinden in De Wereld Aan Je Voeten (dinsdag 8 oktober op NPO3), waarvoor Michiel van Erp acht jaar lang enkele Utrechtse jongeren heeft gevolgd. Erg diep reiken de afzonderlijke portretjes niet, maar gezamenlijk schetsen ze een heel aardig beeld van een nieuwe generatie Nederlanders die nu over de drempel van volwassenheid stapt. Je ziet ze ouder en verstandiger worden. Al is in de tienjarige doorgaans al moeiteloos de achttienjarige versie te herkennen. De stratenmaker Mitchell maakt van zijn hart bijvoorbeeld geen moordkuil. Of de relatie van zijn ouders een voorbeeld is voor wat hij met zijn nieuwe vriendinnetje wil. ‘Nou nee’, luidt het ontnuchterend eerlijke antwoord. En of hij zelf ergens spijt van heeft? ‘Niet dat ik weet. Daar denk ik eigenlijk niet zoveel over na.’

Een man van weinig woorden, een jongen nog, die toch veel over zichzelf vertelt. Omdat de waarheid nu eenmaal niet altijd in ferme statements of pakkende slogans hoeft te worden vervat, maar zichzelf soms ook gewoon, voor het oog van de camera, toont of verraadt.

Gegroet,

Helmut