Is hebzucht alleen maar slecht?

‘’Mensen zijn continu op zoek naar beter, mooier, meer en spannender. Dat zit heel diep in onze natuur. Als het over bankiers gaat, noemen we die zoektocht hebzucht, maar als het om een fanatieke artiest gaat, noemen we dat passie en als we erin doorschieten, noemen we het weer een verslaving. Sommige mensen voelen die drijfveer niet, maar die komen ook niet uit hun luie stoel. Die zoektocht naar meer zorgt er soms voor dat we uit de bocht vliegen, maar het brengt ook innovatie en mooie dingen.’’ 

De crisis is dus eigenlijk een soort bijwerking van de menselijke behoefte naar beter en meer? ‘’Ik denk dat de crisis eerder een uiting is van een ander mechanisme: we zijn kuddedieren. De economie fluctueert continu, maar die bewegingen worden versterkt doordat we tegenwoordig sterker verbonden zijn. Als de mensen om je heen bang zijn en niks meer kopen, houd jij je hand ook op de knip. De overheid en bedrijven werken daar vervolgens ook aan mee, door te bezuinigen of minder luxe producten te creëren. Daardoor worden de pieken en dalen groter. Dat kuddegedrag veroorzaakt een crisis.’’ Kunnen we daar iets aan doen? ‘’Als een kluizenaar leven. In gezelschap ontkom je niet aan kuddegedrag.’’

Victor Lamme heeft geen problemen met de manier waarop ons financiële systeem in elkaar zit. ‘’Het bancaire systeem is een verlengstuk van onze menselijke natuur: het faciliteert onze zoektocht naar meer. Als we het compleet veranderen, verdwijnt de benzine van onze motor. We kunnen beter voorkomen dat we te veel uit de bocht vliegen in mindere financiële tijden. Ik denk dat politici, woordvoerders en media hierin een belangrijke rol kunnen spelen, door minder transparant te zijn.’’

Hoe gaat minder transparantie ons daarbij helpen? ‘’Het verbaasde mij enorm dat er na de vorige crisis werd gevraagd om meer transparantie. Als je weet hoe vertrouwen werkt, weet je dat dat juist daalt, wanneer transparantie toeslaat. Dat heeft een hele simpele reden: we onthouden negatieve informatie beter dan positieve informatie. Het is niet altijd goed om te weten ‘hoe de worst gemaakt wordt’. We hebben een kundige, meer technocratische regering nodig die kennis van zaken heeft én weet hoe mensen in elkaar steken. Als er een crisis dreigt, vind ik het laf wanneer een politicus dat linea recta over de schutting gooit: daardoor raken mensen in paniek en ontstaan de gevreesde bankruns. Transparantie duwt ons soms juist de verkeerde kant op. Politici, media en woordvoerders kunnen negatieve spiralen voorkomen door voorzichtig te zijn met informatie.’’