Op 28 april 1945 varen schepen met overlevenden uit Duitse concentratiekampen de haven van het Zweedse Malmö binnen. Onder hen joden uit heel Europa, Noorse krijgsgevangenen, leden van het Franse verzet, Poolse moeders met kinderen, Britse spionnen en een Amerikaans-Italiaans meisje, door de Duitsers voor een spion aangezien, omdat ze toevallig bij haar grootouders logeerde toen de oorlog daar uitbrak. Nu, 70 jaar later, bekijken de overlevenden deze beelden voor het eerst. Ze herkennen zichzelf en beleven opnieuw de blijdschap, maar ook de verwarring en de onzekerheid van die bijzondere dag, de dag waarop hun leven opnieuw begon.
Op 4 mei vindt jaarlijks in Nederland de Nationale Dodenherdenking plaats. Op deze dag wordt onder meer om 20.00 uur twee minuten stilte gehouden. Aanvankelijk werden hierbij de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdacht, maar sinds 1961 omvat de Dodenherdenking ook officieel alle andere oorlogsslachtoffers sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Onderstaande documentaires vertellen verhalen van enkelen van hen.
Elk gezicht heeft een naam (Every Face Has a Name; Magnus Gertten, 2015)
Verlies niet de moed (Hella de Jonge, 2014)
'Verlies niet de moed' zijn de laatste woorden van de grootmoeder van Hella de Jonge. Een afscheidsgroet voordat ze werd afgevoerd naar Auschwitz. Het dunne velletje waarop ze met potlood geschreven zijn, vond Hella de Jonge onlangs in een van de dozen die haar vader bij de verhuizing had weg willen doen, omdat de inhoud hem te zeer met de oorlog confronteerde. Hella en hij raakten er de maanden daarna over aan de praat, net als over hun gemankeerde relatie. Hella de Jonge neemt haar vader mee naar Apeldoorn, naar een sloot die hij samen met zijn vrouw oversprong: de vrijheid tegemoet. Hella de Jonge komt door de verhuizing van haar 88-jarige vader (Eli Asser), met wie zij tot dan toe een moeizame relatie onderhoudt, in het bezit van de nalatenschap van haar oudtante. Die oudtante is, samen met haar ouders, de enige overlevende van de naziverschrikkingen. Een publiciteitsfoto uit 1885, met haar overgrootvader als deel van een komisch duo, spoort haar aan op onderzoek te gaan naar haar familiegeschiedenis. Met behulp van foto's en documenten, het zien van de registratie van een getuigenis van Hella's moeder in het kader van het 'Shoah Project' van Steven Spielberg, het bezoeken van plaatsen met pijnlijke herinneringen, maar bovenal door gesprekken zonder voorbehoud, komen vader en dochter eindelijk tot elkaar.
De Russenoorlog (Arnold van Bruggen, Prospektor, 2009)
Terwijl Nederland op 5 mei 1945 de Duitse capitulatie vierde, werd er op het Waddeneiland Texel nog vijftien dagen doorgevochten. Zo’n achthonderd op het eiland gelegerde Georgiërs waren in opstand gekomen tegen de Duitse militairen, wat uiteindelijk uitmondde in een bloedige veldslag die diepe sporen naliet. De documentaire De Russenoorlog (Arnold van Bruggen, Prospektor, 2009) is een reconstructie van deze geschiedenis op basis van Nederlandse en Georgische ooggetuigen.
Spoor van 100.000 doden (Twan Spierts, 2014)
Journalist Twan Spierts volgt in de documentaire Spoor van 100.000 doden Nederlandse oud-krijgsgevangenen die tijdens de Tweede Wereldoorlog aan de Birma-Siamspoorweg werkten. Tijdens een pelgrimsreis vertellen zij over de aanleg van de spoorlijn tussen Birma en Thailand en de ontberingen die zij als krijgsgevangenen van de Japanners moesten doorstaan.
