Nederland kent zo'n twee miljoen inwoners met een Indisch oorlogsverhaal in de familie. Daarover praten is belangrijk, maar niet voor iedereen even makkelijk. 2Doc.nl selecteerde negen documentaires en tv-programma's die de geschiedenis van Nederlands-Indië belichten en laten zien hoe die nog altijd voortleeft in onze samenleving.
Deze documentaire volgt drie jonge Indische kunstenaars van de derde generatie die in hun eigen familiegeschiedenis duiken in een poging het generatielange 'Indisch zwijgen' te doorbreken.
De kunstwerken die in de film worden gemaakt vormen een startpunt voor een gesprek over een verleden van Nederland dat tot op heden vaak onderbelicht bleef.
Regie: Sven Peetoom & Juliette Dominicus
Deze documentaire combineert verschillende verhalen van baboes (kindermeisjes) om de levensloop van de (fictieve) Javaanse Alima mee te bouwen. In het koloniale Nederlands-Indië hadden rijke families altijd baboes in huis die voor hun kinderen zorgden. Maar door de woeligheden van de eerste helft van de 20e eeuw zijn zij in de vergetelheid geraakt.
Alima is een kindermeisje dat met veel liefde voor de kleine, Nederlandse Jantje zorgt en alles voor hem zou doen. Maar als de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog losbreekt na WOII verandert alles.
Regie: Sandra Beerends
Omroep: NTR
Na het uitroepen van de Indonesische onafhankelijkheid op 17 augustus 1945, kwamen tot eind jaren zestig zo'n 350.000 mensen uit de voormalige kolonie Nederlands-Indië naar Nederland.
Onder hen bevond zich ook de grootmoeder van Lara Nuberg. Zij was gemengd, Indo-Europees, maar opgevoed in een Europees georiënteerde familie. In deze radiodocumentaire onderzoekt Lara waarom zoveel Indo-Europeanen eigenlijk voor Nederland kozen.
Regie: Lara Nuberg
Omroep: VPRO
De datum 15 augustus 1945 geldt in Nederland als het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden. Ook in veel andere landen is dit het geval. Toch vieren wij jaarlijks op 5 mei de bevrijding van Nederland. De overheid koos voor deze datum als nationale feestdag omdat op die dag de Duitsers capituleerden.
Maar op 5 mei 1945 was de oorlog in het gehele Koninkrijk der Nederlanden nog lang niet voorbij. In Nederlands-Indië, zoals Indonesië toen nog werd genoemd, eindigde de oorlog pas op 15 augustus 1945 met de capitulatie van Japan.
Sinds 1988 staan we met een nationale herdenking jaarlijks op 15 augustus stil bij het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog en herdenken we alle slachtoffers van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië.
Met het einde van de Tweede Wereldoorlog kwam erin Nederlands-Indië niet een einde aan het oorlogsgeweld. Er brak met name op Java en Sumatra een nieuwe geweldsgolf uit, gericht tegen het herstel van het Nederlands gezag. Op 17 augustus 1945 riep Soekarno de onafhankelijkheid van Indonesië uit.
De Nederlandse regering accepteerde de Republiek Indonesië niet, maar had tot maart 1946 geen militaire middelen om het koloniale bewind op Java en Sumatra te herstellen. Ook de Republiek kende weinig organisatie. Het leidde tot veel geweld tegen met name iedereen die verdacht werd van sympathieën voor Nederland: Indo-Europeanen, Chinezen, Molukkers en Indonesiërs. Deze uiterst gewelddadige periode staat ook wel bekend als de Bersiap. Het gebruik van die term staat de laatste jaren echter ter discussie.
Toen Nederland na maart 1946 het gezag op Java en Sumatra ging herstellen, ontwikkelde zich een koloniale oorlog, waarbij Nederland uiteindelijk 200.000 burgers en militairen zou inzetten. Ook deze periode ging gepaard met veel geweld en zou eindigen met de soevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949 aan de Verenigde Staten van Indonesië. Het leidde tot een enorme exodus van bijna 350.000 Indo-Europeanen, Chinezen en Molukkers.
Archief van tranen I + II
Regie: Michiel Praal en Pia van der Molen (te zien op Vimeo)
Hoog spel in de Oost
Regie: Foeke de Koe (te zien op NPO Start)
Sporen van Indië
Regie: Reda van der Putten (te zien op Picl)
Revolutie in Indonesië
Regie: Marlou van den Berge en Djoeke Veeninga (te zien op NPO Start)
Molukkers in Nederland: 70 jaar op weg naar huis
Regie: Coen Verbraak
We werken onze documentairetips geregeld bij en kunnen de input van documentaireliefhebbers daarbij goed gebruiken. Stuur je tip naar redactie@2doc.nl en geef aan om welke kijktiplijst het gaat. Dank!