Catharine van Campen, NPS

Van de wolven, Tsjetsjeens foto-album in geluid

VPRO

In deze uitzending van Radio Atelier is het programma 'Van de wolven' te beluisteren. In gesprekken met Tsjetsjenen die de oorlog thuis ontvluchtten, zocht programmamaakster Catharine van Campen naar de beelden die bij velen van hen door hun hoofd spookten. De meest sprekende plaatste zij in een foto-album in geluid.

Dit fotoalbum in geluid, is het eerste foto-album op de radio. Deze raamvertelling is een poging om Tsjetsjeense foto's in het hoofd van de luisteraar af te drukken. Twaalf jaar geleden brak de Tsjetsjeens-Russische oorlog uit. In december 1994 wordt Grozny voor het eerst belegerd. De stad komt de gruwelijke reeks oorlogen die daarna oplaaien, nooit helemaal te boven. Grozny doet z'n naam eer aan; het betekent letterlijk 'Verschrikking'. De stad ligt nog steeds in puin. De Tsjetsjenen hebben hun totaal verwoeste en kapotgebombardeerde land massaal verlaten. Honderdduizenden vluchtelingen waaierden uit over Europa, zonder enige bezittingen. Laat staan foto's. Maar in hun hoofd spookt het.

In vele interviews met tientallen Tsjetsjenen zocht programmamaker Catherine van Campen uitsluitend naar beelden. Beelden die de Tsjetsjenen voorgoed verloren (foto's) en beelden die zij juist maar niet kwijt kunnen raken (traumatische herinneringen). Uit de meest sprekende beelden ontspon zich een verhaal. Het verhaal van een Tsjetsjeense jongeman, Letshi ('Vogel'). Hij wordt grootgebracht door een dierenminnende vader. Chinese haantjes, papagaaien, eenden, vissen; niets was hem te gek. Als de oorlog in december '94 uitbreekt en de Tsjetsjenen van de Russen 24 uur de tijd krijgen om de stad te ontvluchten, moeten Letshi en zijn vader alle dieren achterlaten. Ze lijken kansloos. Of toch niet? Behalve Letshi, horen we ook het relaas van een voormalige Russische sluipschutter die nu in een revalidatiecentrum verblijft. 'Van de Wolven. Tsjetsjeens fotoalbum in geluid' begint met een paar korte snapshots van een sluipschutter die een overstekende vrouw in het vizier heeft. Het is de vrouw van Letshi. Hij ziet alles gebeuren, maar staat als versteend aan de grond genageld. Hoe loopt dit af?

Van de wolven, Tsjetsjeens foto-album in geluid

Uitzending

Zo 10 dec 2006 - Radio 1 - 21.00 uur