Makers van Morgen

Tussen glazen en muren

VPRO

Anne heeft moeite met het accepteren van haar zoon Felix, die is geboren met het syndroom van Down. Ze probeert haar worsteling te verwerken door theater te maken met Sara, een 32-jarige vrouw met het syndroom van Down. Zal Anne in contact kunnen komen met haar moederschap door haar ontmoetingen met Sara?

'Tussen glazen en muren' gaat over het herkennen van ‘jezelf’ in ‘de ander’'

In gesprek met Maker van Morgen Razan Hassan

Interview: Kitty Munnichs

Maker van Morgen Razan Hassan wilde een film maken over verwondering, het kijken door de ogen van een kind. Maar toen ze Anne, Johan en Felix ontmoette, wist ze dat dit het verhaal was waar ze naar op zoek was geweest. In de poëtische en reflectieve documentaire ‘Tussen glazen en muren’ volgt Razan Hassan het leven Anne. Zij werd moeder van Felix, een jongetje met het Syndroom van Down. Razan Hassan: ‘Ik wil laten zien hoe het hebben van een bijzonder kind je kan veranderen in een nieuwe versie van jezelf.’

Hoe ben je met Anne in contact gekomen?
‘Soms werkt het universum op magische manieren! Ik leerde Anne kennen via haar man Johan die ik toevallig ontmoette op een verjaardag van een vriend van mij. Toen Johan het had over het krijgen van een kind, was ik meteen geïntrigeerd. Destijds deed ik onderzoek naar verwondering vanuit het perspectief van een kind. Ik wilde ouders en kinderen ontmoeten om te zien hoe zij beiden de wonderen van het bestaan waarnemen.

Later die avond kwam Johan me vertellen dat hij open stond om mij voor te stellen aan Felix en Anne maar dat ik moest weten dat Felix het syndroom van Down heeft. Impulsief was mijn antwoord: "Dat is zelfs nog beter!" De kennismaking met Anne, Felix en Johan opende mijn horizon. Ik heb mijn onderzoek toen uitgebreid naar het wonder van een liefdevol gezin. Ik wil laten zien hoe het hebben van een bijzonder kind je kan veranderen in een nieuwe versie van jezelf.’

In de documentaire vertelt Anne over de band die ze heeft met haar zoon Felix. Waarom is het belangrijk dat haar verhaal verteld wordt?
‘Anne's reis om een ​​band met haar zoon Felix te krijgen was geen gemakkelijke reis. In feite was het haar eerste reactie om hem af te wijzen. Ze kon niet tegen het idee van een afhankelijk kind, dat haar onafhankelijkheid voor altijd was afgenomen. Doordat Anne andere moeders te ontmoeten die ook kinderen hebben met het Syndroom van Down en door haar theaterpraktijk met Sarah en andere acteurs en actrices met het syndroom van Down, veranderde Anne. Ze opende haar hart om te voelen dat deze ‘ander’ een kind is, dat Felix háár kind is.

In essentie gaat de film over het herkennen van jezelf in ‘de ander’. Door die herkenning beseffen dat we hier uiteindelijk allemaal samen in dit leven zitten. Het belang van het vertellen van hun verhaal ligt in mijn drang om mensen uit te nodigen om na te denken over hoe we reageren wanneer we voor het eerst iemand ontmoeten die anders is en onze reacties in twijfel trekt.’

De documentaire gaat over het moederschap, waarom wilde je iets over dit thema maken?
‘Mijn relatie met mijn films is moederlijk. Steeds als ik een film maak heb ik het gevoel dat het uit mijn ziel voortkomt. Met deze film wilde ik mezelf uitdagen om een documentaire te maken over iets wat mij onbekend is. Ik besloot een film te maken over ‘de ander’. Met andere woorden, ik ben een zevenentwintig Syrische filmmaker die nog nooit een kind heeft gebaard en ik heb geen directe relatie met iemand met het syndroom van Down. Dus alles in de film, inclusief de vorm die we gebruikten, was nieuw voor mij. En wie weet, misschien was het maakproces ook een manier om te onderzoeken hoe het voelt om moeder te worden!?’

De interviews zijn niet op de gebruikelijke manier in beeld gebracht. Anne deelt delen van haar verhaal terwijl ze tegen een spiegel praat, of in theaterscènes. Dan lijkt het alsof haar verhaal gescript is. Waarom heb je voor deze vorm gekozen?
‘Er is een citaat van Alfred Hitchcock dat luidt: “In speelfilms is de regisseur God; in documentaires is God de regisseur.” Anne en Sarah werkten aan een theaterstuk dat uitdrukt hoe Anne zich voelde toen Felix werd geboren. Ik koos er daarom voor om dat deel van hun levensscript te benadrukken, niets meer en niets minder.

Wat betreft de scènes met de spiegel, ik geloof dat we altijd tegen een spiegel praten, zelfs als dat niet het geval is. Door Anne en Sarah voor de spiegel te plaatsen, wilde ik benadrukken dat we in contact met ‘de ander’ altijd worden we geconfronteerd met een weerspiegeling van een deel van onszelf. Een deel waar we van houden of wat we haten. Door met onszelf te communiceren door die metaforische spiegel komen we dichter bij het begrijpen en voelen van onszelf, en de mensen om ons heen.’

De naam van de documentaire is 'Tussen glas en muren', wat bedoel je met deze titel?
‘In Between Glass and Walls’ is ontleend aan een gedicht van Herman Gorter, een Nederlandse dichter die ik leerde kennen door Johan, de vader van Felix. Tussen glas en muren zitten is voor mij een poëtische vertaling van hoe ik me voelde bij Anne thuis. Letterlijk en figuurlijk. Hun huis is gemaakt van glas en muren, die twee toestanden weerspiegelen: de eerste is glas dat voor mij vrijwilligheid en transparantie vertegenwoordigt, en de tweede is de muur, die een zekere volharding en kracht vertegenwoordigt.’

Wat hoop je dat kijkers meenemen uit de documentaire?
‘Naar mijn mening is elke film een poging tot reflectie. Ik hoop dat mensen uit de film halen wat ze nodig hebben. En dat ze na het zien van de film, wanneer ze iemand met het syndroom van Down, iemand met een andere achtergrond of iemand met een andere etniciteit ontmoeten, eraan denken verder te kijken dan wat het beeld van die persoon representeert.’

‘Door Anne en Sarah voor de spiegel te plaatsen, wilde ik benadrukken dat we in contact met ‘de ander’ altijd worden we geconfronteerd met een weerspiegeling van een deel van onszelf.’

 

Maker van Morgen, Razan Hassan

How did you come into contact with Anne?
'Sometimes, the universe works in magical ways! Anne got introduced to me through her man Johan whom I met by coincidence on a birthday of a friend of mine. When Johan mentioned having a child, I was immediately intrigued. Back then, I was researching wonder from a child's perspective and needed to meet with parents and children to see how they both perceive the wonders of existence through each other.

Later that evening, Johan came to tell me that he was open to introducing me to Felix and Anne but that I needed to know that Felix has Down Syndrome, impulsively my response was "That's even better!" Getting to meet Anne, Felix and Johan opened my horizon to extend my research to the wonder of a loving family and how having a special child can change you into a new version of yourself.'

In the documentary, Anne talks about the bond she has with her son, Felix, a boy with Down syndrome. Why is it important that her story will be told?
'In the essence, the film for me is about recognizing yourself in "the other" and through that recognition, realizing that in the end, we're all in this together! Anne's journey to bond with her son Felix wasn't an easy journey. In fact, her first reaction was to reject him. She couldn’t stand the idea of a dependent child who will take away her independence as a mother forever.

However, through meeting more mothers who also have children with Down Syndrome and through her theater practice with Sarah and other actors and actresses with Down Syndrome, Anne raised her awareness and her heart automatically opened to feel that this "other" (being her child) doesn’t necessarily carry the image she thought he represents as a child with Down and started actually seeing him as he is...a child. The importance of telling their story lies in my urge to invite people to reflect on how we react when we first meet someone who's different and question our reactions.'

The documentary is about motherhood, why did you want to make something about this theme?
'My relationship to my films is motherly. Everytime I make a film I feel like it's coming out of my soul's womb. For this film I wanted to challenge myself to make a film about something unknown to me...to make a film about "the other".

In other words, I'm a twenty-seven Syrian filmmaker who never bared a child yet and I don't have any direct relation with anyone with down syndrome. So everything in the film, including the form we used was something I never experienced prior the making of the film. Who knows, perhaps it was a practice of what it really feels like to become a mother!? Isn't that what motherhood is about?'

The interviews were not portrayed in the usual way. Anne shares parts her story talking to a mirror, or through theater scenes, as if her story was scripted. Why did you choose this shape?
'There's a quote by Alfred Hitchcock that goes: "In feature films the director is God; in documentary films God is the director."

Anne and Sarah were already working on a theater play that expresses how Anne felt when Felix was born, So what I chose was to highlight that part of their lives script, nothing more, nothing less.
As for the scenes with the mirror, I believe we're always talking to a mirror even when we're not.
By placing Anne and Sarah in front of the mirror, I wanted to emphasise the fact that whenever we're confronted with "the other" we're confronted with a mirror that reflects something we love or hate about ourselves and that by communicating with ourselves through that metaphorical mirror we'll get closer to understanding/feeling ourselves and people around us.'

The name of documentary is 'In between glass and walls', what do you mean by this title?
'In Between Glass and Walls is taken from a poem by Herman Gorter, a dutch poet I got introduced to by Johan, the father of Felix. For me being in between glass and walls is a poetic translation of how I felt at Anne's home. Literally and metaphorically. Their home is made of glass and walls, reflecting two states: the first being glass which for me represents volunerablity and transparency, and the second beling walls which represents certain persistence and strength.'

What do you hope people take away from the documentary?
'In my opinion, every film, is an attempt to reflect. I hope that people take what they need from the film and that after watching the film, when meeting someone with Down Syndrome, someone with a different background, or someone with different race that they remember to look further than what the image of that person represents.'

Meer docu's van Makers van Morgen