Makers van Morgen

Burlenburgh, ik was vrij

VPRO

Al bijna een halve eeuw verhuurt Robert Best, om zijn grandioze landgoed draaiende te houden, kamers aan tien studenten. Een corpshuis bomvol tradities in Wageningen.

Inmiddels is de huisbaas oud en broos en stellen zijn gezondheid en groeiende afhankelijkheid zowel de jongens als hemzelf voor dilemma's en levensvragen.

Regie: Job van Dijk en Britt van Mechelen

‘Deze brakke testosteronbommetjes zitten toch elke ochtend samen aan de koffie met een wijze oude man’

In gesprek met regisseur Britt van Mechelen

Tess Marteijn, 10-06-2022

Dit documentaire-inkijkje in een corporaal studentenhuis bevat alles wat je daarvan verwacht: feestjes, drank en baldadigheid. Minder vanzelfsprekend is de broze 93-jarige huisbaas Robert Best die zich elke dag mengt onder zijn jonge huurders. Job van Dijk (54) en Britt van Mechelen (56) kwamen met hun camera in deze wel heel bijzondere woonsituatie terecht en legden alles vast. 2Doc.nl sprak Britt van Mechelen over het maakproces van ‘Burlenburgh, ik was vrij’.

Hoe kwamen jullie dit verhaal op het spoor?
‘Ries van Dijk, de zoon van mijn coregisseur Job van Dijk, werd lid van studentenvereniging Ceres in Wageningen. Hij kwam na een hospiteeravond te wonen in ‘Villa Sanoer’ ook wel bekend als jachtslot Burlenburgh. Toen Job voor het eerst op bezoek ging, keek hij zijn ogen uit. Zo’n prachtig jachtslot met 2 hectare grond is het laatste wat je verwacht als je zoon zegt op kamers te gaan. Hun huisbaas Robert was zelf ere-lid van vereniging Ceres in Wageningen en woonden vanaf 1954 in de villa. Het jachtslot, de jongens, Robert en hun omgang met elkaar liet een grote indruk op Job achter. We gingen vaak op de koffie om Robert en de jongens beter te leren kennen en dat veranderde langzaam in een filmproces van vier jaar.’

Het verhaal maakte dus indruk op Job. Wist jij ook gelijk dat je dit verhaal wilde vertellen? 
‘Ja zeker, toen Job het mij vertelde voelde ik gelijk de urgentie. Door Roberts leeftijd en gezondheid realiseerden we ons dat dit verhaal gefilmd moest worden nu het nog kon. Wij hadden ook een unieke kans: externe filmmakers zijn in een corporaal studentenhuis nooit welkom. Omdat wij er ook vaak zonder camera waren, als familie en vrienden van Jobs zoon Ries werden we vertrouwd. Dat vertrouwen zie je ook terug in de film, want de jongens waren bij ons allesbehalve geremd.

Tekst gaat verder onder de afbeeldingen

Job van Dijk en Britt van Mechelen voor Villa Sanoer

Als kijker maakte ik me soms ongerust over Robert. Ik vroeg me af of deze leefomstandigheden wel verantwoord zijn. Hoe gingen jullie hier als filmmakers mee om?
We hebben bewust ervoor gekozen om ons niet er mee te bemoeien, maar er zijn momenten geweest dat ik dat heel lastig vond. Het zit in mijn aard om te zorgen, maar omdat ik als filmmaker juist wilde zien hoe de jongens zouden reageren, was dat niet mijn rol. Op een dag viel Robert in de tuin. Mijn neiging was om gelijk de camera te laten vallen en erop af te stappen. Ik bleef toen toch door filmen en gelukkig schoten de jongens te hulp. Uiteindelijk zie je in die scène heel duidelijk de trots en koppigheid van Robert. Zo wordt hem na zijn val een rolstoel aangeboden, die hij alsnog weigert. Ook zag je op dit soort momenten de worsteling van de jongens, want het is en blijft hun huisbaas, niet hun eigen opa. Dus in welke mate is fysieke toenadering bijvoorbeeld gewenst?’

Hoe vonden de jongens het om de documentaire te zien? 
‘Ze vonden het mooi. Doordat we vier jaar lang over de vloer kwamen en veel tijd namen voor Robert, heeft hij ons veel dingen toevertrouwd. Zo deelt hij in de film zijn oorlogservaringen uit het Japanse concentratiekamp waar hij als jongen in terecht kwam. Dat was voor de jongens ook emotioneel om terug te zien, omdat ze delen hiervan niet wisten. Verder is de documentaire voor hen een monument voor een heel belangrijke periode uit hun leven. Robert heeft voor een grote groep mannen een bijzondere studententijd gecreëerd op dit landgoed.  

Wat was Roberts missie met jachtslot Burlenburgh?
‘Ik denk dat zijn missie onder andere was om de jongens normen en waarden bij te brengen. Robert keek heel goed naar de jongens. Schuchtere jongens liet hij bijvoorbeeld expres een toespraakje houden op een diner. Ook hield hij van iedereen heel goed de studieresultaten bij en hechtte hij veel waarde aan etiquette. Tegelijkertijd wilde hij de jongens een vrije adolescentie geven die hij zelf niet had gehad. Dat zie je zo mooi terug in het vaste koffiemoment wat Robert en de jongens elke ochtend gezamenlijk hadden. Die brakke testosteronbommetjes zitten dan samen aan tafel met deze wijze oude man. Ze bespraken politiek en kwesties die Robert belangrijk achtte, maar ook liefdes en feestjes. Dat die ruimdenkendheid en tradities naast elkaar konden bestaan, maakte dit zo bijzonder.’ 

Tekst gaat verder onder de afbeeldingen

Wat hoop jij dat kijkers verder meenemen uit de documentaire?
‘De documentaire werd vertoond in het filmhuis in Wageningen en had zoveel bezoekers dat hij destijds in reprise ging. Er was bijzonder veel lokale aandacht omdat Burlenburgh in de omgeving een fenomeen is. De documentaire is wat dat betreft een soort veredeld ‘gluren bij de buren’, maar goed, al die mensen kregen wel een diepere boodschap mee. Zo hangt er nog best wat stigma rond corporale studentenverenigingen en hoorden wij achteraf dat deze film daar voor mensen nuance in aan bracht. Daarnaast willen wij laten zien dat samenleven van jong en oud onder één dak iets bijzonders is wat goed kan werken. Robert was er heilig van overtuigd dat het terugtrekken van oude mensen uit de samenleving iets is wat vereenzaming en bekrompenheid veroorzaakt. Dat wilde hij niet voor zichzelf. Toen Robert in het ziekenhuis belandde, viel de verpleegkundige van haar stoel van verbazing. Elke dag stonden er zo veel jonge jongens en oud-bewoners aan Robert zijn bed. Dat was echt het bewijs dat dit voor sommige ouderen een oplossing kan zijn. Daarnaast was deze grote opkomst in het ziekenhuis een mooie kroon op het levenswerk van Robert.’

Britt van Mechelen (56) is journalist en kunsthistorica, Job van Dijk (54) is filmmaker in opdracht. 

Wij willen laten zien dat samenleven van jong en oud onder één dak iets bijzonders is wat goed kan werken

Britt van Mechelen

Meer Makers van Morgen-documentaires