2Doc Makers van Morgen

Vrijgekocht

VPRO

Naar school. Studieschuld opbouwen. Baan zoeken. Huur betalen. Schuld afbetalen. Huis kopen. Nieuwe schuld. Carrière maken. Schuld weer afbetalen. Wat als deze levenswijze van geld verdienen en uitgeven niet bij je past? In ‘Vrijgekocht’ zien we mensen uit ecologische dorpen die het anders aanpakken.

Wieneke van Koppen

Hoe koop je jezelf vrij uit de maatschappij?

Journalist Carlijn Assink en editor Roel Millenaar wonen zelf in een reguliere Utrechtse flat, maar verdiepen zich voor hun film in alternatief wonen. In ‘Vrijgekocht’ spreken ze mensen die niet meer werken voor bezittingen. Ze geven hun luxe op om zelfvoorzienend te kunnen leven in Nederland.

Van krakersscene naar ecodorp

Mediamakers Carlijn en Roel zijn geïnteresseerd in andere manieren van leven en werken: ‘’Het is zo typisch dat mensen tot hun zevenenzestigste werken om steeds grotere hypotheken en spullen te kunnen kopen. In de ecodorpen uit 'Vrijgekocht', zie je dat er ook een alternatief is.’’ Het maakproces van hun documentaire begon echter niet bij een ecodorp. ‘’Dichtbij onze flat in Kanaleneiland bevonden zich veel krakers. Wij wonen hier omdat de huizen in die periode in de verkoop gingen. Die volksverhuizing die toen plaatsvond en de krakers vonden we erg interessant. Met de organisatoren van Stukafest Utrecht spraken we af om een film te maken voor hun festival. We wilden aanvankelijk de krakersscene vastleggen. Toen bleek dat het lastig was om in zeer korte tijd afspraken te maken met de krakers en de tijd steeds meer drong, besloten we ons op alternatieve woonvormen te richten. Zo kwamen we via via uit bij verschillende ecodorpen en de mensen die we daar ontmoetten vonden we fascinerend.’’

Het kan anders

‘’We houden niet echt van het woord duurzaamheid en we hebben totaal niet de intentie om met een vingertje te wijzen. In de film laten we mensen zien die hun levenswijze veranderen zonder ergens tegen te zijn. Uit de reacties blijkt ook dat de film voor verschillende bezoekers een eyeopener was: zij realiseerden zich nooit dat dit een optie is.’’ De makers zijn zelf ook bewuster geworden door hun research naar dit onderwerp. ‘’Roel gebruikt in de winter geen koelkast meer’’ lacht Carlijn. ‘’Dat klopt’’, vertelt Roel: ’’Mijn eten blijft op het balkon ook koud en in de winter bespaar ik hier energie en geld mee.’’ Carlijn is gestopt met het kopen van nieuwe kleding en spullen en gebruikt sinds kort bijvoorbeeld ook geen wegwerpwattenschijfjes meer. ‘’Ik wil af van ‘weggooispullen’ en iets als een wattenschijfje is al heel simpel te vervangen. Mijn huisgenote heb ik nog niet echt mee, maar ik hoop dat dat een kwestie van tijd is.’’ Naast herbruikbare artikelen heeft Carlijn ook een bus gekocht waarin ze wil wonen en werken.’’

De haalbaarheid van een alternatief leven

Waarom zou je je huis opgeven voor een bus? ‘’Ondanks de vrijheid waarvan ik als freelancer zou kunnen genieten, werk ik nog steeds erg veel. Gisteren zat ik bijvoorbeeld tot half twee bij een opdrachtgever en dat vind ik leuk, maar het is niet per se gezond. Ik hing aan Bobs lippen toen hij vertelde dat zijn vrouw en hij (yogadocente en bouwexpert) alleen werken als ze geld nodig hebben. Hun levenswijze vind ik fascinerend. Ik had nooit het gevoel dat ik mijn leven ook zo om zou kunnen gooien tot ik deze zomer in Griekenland was. Ik sprak daar een moeder die al jaren rondreist in een bus met haar zesjarige kind. Compleet vrij. Ik dacht: als zij het kan mét een kind, kan ik dat als freelancer zonder kind natuurlijk ook gewoon proberen.’’

Kanttekeningen

Vind je dat goed voor een kind, om niet naar school te gaan? Carlijn antwoordt: ‘’Daarover gaat het tijdens elke vertoning. De kijkers vinden het verhaal inspirerend tot het om de opleiding van de kinderen gaat. Dan komen de twijfels. Ik moet zeggen dat ik Bob en zijn vrouw tegenwoordig wel beter begrijp.’’ Roel vult aan: ‘’In het thuisonderwijs bied je niet hetzelfde als op school, maar dat betekent niet direct dat het slechter is. De focus is anders. De kinderen van Bob leren bijvoorbeeld meer over de natuur en worden op emotioneel gebied anders begeleid dan kinderen in een reguliere schoolklas met een stuk of dertig kinderen.’’ Voor zelfvoorzienend wonen hoef je je kinderen niet zelf les te geven, in Ecodorp Bergen gaan de kinderen bijvoorbeeld naar een externe school. Wel is het geld een belangrijke voorwaarde voor mensen om zich deze leefstijl aan te kunnen meten in Ecodorp Bergen. Daar wonen kost een flinke duit.

Zelfvoorzienend leven zonder inleg

‘’'Vrijgekocht' gaat over mensen die een tijd hebben meegedraaid in de maatschappij, een financiële buffer hebben opgebouwd en dan het roer omgooien. We maken nu een tweede documentaire over hoe jonge mensen dit doen zonder financiële middelen. Na het maken van 'Vrijgekocht' waren we namelijk geïnspireerd, maar hadden we nog steeds geen idee hoe wij als jonge mensen met weinig geld ons leven kunnen omgooien. Die vraag delen we met de kijkers. In Griekenland leerde ik van verschillende mensen dat ik gewoon de dingen moet gaan doen die ik wil doen, waarmee ik hopelijk een kleine impact kan creëren.’’ Carlijn en Roel volgen in deel twee jongeren die op verschillende manieren proberen om alternatief te leven. ‘’We spreken mensen die bijvoorbeeld bewust in een Land Rover leven, maar ook mensen die juist veel kleine veranderingen uitvoeren. Deze verhalen willen we graag vertellen en dat financieren we door middel van crowdfunding’’

Doorwerken tot drie uur ’s nachts

‘’Aan onze eerste film 'Vrijgekocht' werkten we anderhalve maand en we deden dit naast ons betaalde werk.’’ Door hard te werken haalden ze hun deadline. ‘’Dat loonde ook: onze première op Stukafest was helemaal uitverkocht.’’ 'Vrijgekocht' is het eerste project waarbij de makers alles zelf deden. Carlijn focuste zich op de inhoudelijke regie en Roel richtte zich meer op de camera’s, het geluid en de techniek. ‘’We ondersteunden elkaar op beide punten. Doordat we naast elkaar wonen, renden we na werk vaak nog bij elkaar binnen om soms tot drie uur ’s nachts door te monteren. De tijdsdruk was hoog door een dringende deadline, maar behalve druk was het ook heel gezellig. We zijn allebei creatieve geesten en een beetje chaotisch. Daardoor kunnen we elkaar goed afleiden. Nu we een kantoor hebben, werken we wat gestructureerder en dat is ook weleens fijn, haha’’

Bekijk hier de crowdfundingscampagne voor deel twee

Meer films over zelfvoorzienend en alternatief leven