Hondenfluisteraar Ron staat mensen bij die problemen hebben met hun honden. De honden vertikken te luisteren, vertonen angstig gedrag, of zijn agressief en bijten.
Het blijken vaak niet de honden, maar de baasjes zelf die getraind moeten worden. Door hun onbegrensde liefde voor hun dier vergeten mensen hun grenzen aan te geven. De oplossing is dat baasjes leren om zich als hond te gedragen. In de reflectie tussen mens en hond wordt de spanning tussen controle, liefde en machteloosheid in het leven zichtbaar.
Regie: Josefien van Kooten
Josefien van Kooten (1984) studeerde audiovisuele vormgeving aan AKV St. Joost in Breda. In de Teledoc Campus-film ‘Honds’ onderzoekt ze de relatie tussen baasje en hond. De film werd geselecteerd voor een Gouden Kalf voor beste korte documentaire.
Waarom een film over honden en hun baasjes?
‘Als kind vond ik dit al een magische band, en ik heb altijd zelf een hond gewild. Drie jaar geleden kreeg ik een eigenwijze husky, en moest ik leren omgaan met de trekkracht en het enthousiasme waar dit ras om bekend staat. Iedereen zei toen dat ik een puppy-cursus moest volgen. Dus ik stond op een gegeven moment elke zaterdagochtend met andere baasjes en hun honden op een veldje voor een training, en daar ontstond het idee. Ik vond het absurd hoe we als mensen die honden dingen moesten laten doen die wij wilden, zoals rondjes draaien en zitten.
Als ik daarna met mijn hond buiten liep, dan voelde ik in mij: Ik wil die hond lekker vrij laten zijn, een dier laten zijn. Die vrijheid is ook juist wat mensen zo aantrekt in dieren. Ik wilde dus aan de ene kant helemaal niet zo streng zijn voor mijn hond en hem zijn gang laten gaan. Maar ik merkte ook dat ik hem graag dichtbij me wilde hebben, en dat het een rotgevoel is als je hond doet alsof jij niet bestaat.’
De training die de baasjes volgen in ‘Honds’, is meer een soort therapie. Wat zegt dat over de mens?
‘De baasjes in de film worstelen niet alleen met de omgang met hun hond, maar vooral met het gebrek aan controle in hun eigen leven. Zo merkte ik bij mezelf dat ik niet iemand ben die graag autoriteit neemt. Met zo’n hond word je meteen geconfronteerd met de gevolgen hiervan, misschien vergelijkbaar met als je kinderen krijgt.’
Wat vond je het leukst aan het maken van jouw documentaire?
‘Het klinkt misschien stom, maar: alles! Ik was in die tijd aan het wachten op een niertransplantatie. Ik had weinig energie, en moest na een draaidag vaak een halve week bijkomen. Het hielp me heel erg om met deze documentaire bezig te zijn. Film is zo belangrijk voor me, en het was fijn dat door het draaien en researchen de zorgen over mijn gezondheid even naar de achtergrond konden verschuiven.
Het thema van de documentaire sloot heel erg aan op de gezondheidssituatie waarin ik op dat moment zat. Ik had ook vaak een gevoel van onmacht, en ervaarde gek genoeg juist vrijheid als ik de controle uit handen gaf en me kon overgeven aan de situatie.’
Ziet je eigen hond jou als leider?
Lachend: ‘Zo langzaamaan wel ja. Ik heb voor de research van de film ook zelf de cursus van coach Ron gevolgd. Ik heb er jankend op het veld gestaan. Mijn hond was de ergste; hij was zo ongecontroleerd en trok me overal naartoe.
Ik vind het soms moeilijk om te zeggen wat ik wil. In de film zie je dat een van de personages moet teruggaan naar een moment waarin er niet naar haar geluisterd werd. Ik ontdekte tijdens de cursus dat ik zelf ook zo’n ervaring heb gehad: Er was een specialist in nierziektes die mij maandenlang naar huis bleef sturen, terwijl ik amper kon ademen en m’n nieren steeds verder achteruitgingen. Ik durfde daarin niet voor mezelf op te komen, terwijl ik later in het ziekenhuis direct door de longarts werd opgenomen.’
Waarom wilde je de bijzondere aanpak van hondenfluisteraar Ron in beeld brengen?
‘Ron werkt heel erg vanuit de mens, in plaats van het dier. Het trok me aan dat hij de mens als uitgangspunt neemt. Zo kom je sneller bij emoties als houden van, maar ook frustraties die komen kijken bij het hebben van een hond.’
Filmmaker Caroline Keman vond het heel bijzonder dat je personages zich zo kwetsbaar durven op te stellen voor de camera, en stelt aan jou de doorgeefvraag: 'Hoe heb je het voor elkaar gekregen om de personages de camera te doen vergeten?'
'Ik denk dat mensen de camera kunnen vergeten op het moment dat ze met iets bezig zijn dat belangrijker of overweldigender voor hen is dan het feit dat de camera er is. Veel mensen die bij Ron komen hebben echt problemen met hun hond, dus namen ze de cursus ook heel serieus. Dat lag ook zeker aan de manier waarop coach Ron traint want mijn personages werden vaak zo overvallen door Ron (en Sharon) met overdonderende en persoonlijke vragen waardoor de camera naar de achtergrond verdween.
Dat was ook letterlijk zo, want mijn aanpak was erg observerend en vanaf een afstand. Sommige shots duurden letterlijk tien minuten zonder te wisselen in shot. Dat kan eng aanvoelen omdat je bang bent in de montage niet te kunnen snijden, maar deze aanpak had ik heel duidelijk voor ogen, juist om de ‘momenten’ zo min mogelijk te verstoren.'
Hoe ben je terecht gekomen bij TeleDoc Campus?
‘Vlakbij mij in de buurt woont Ton van Zantvoort (de regisseur van Schapenheld). Omdat ik op dat moment niet met een eigen film bezig was heb gevraagd of ik iets voor hem kon doen. We raakten aan de praat over het idee van deze film, en zei hij dat dit een mooi idee zou zijn voor een Teledoc Campus, die hij dan zou kunnen produceren. Zo is het balletje gaan rollen.’
Wat is het meest verrassende wat er gebeurd is tijdens het traject?
‘Ik was het meest verrast over de discussie die is ontstaan over de hondentrainers in de film. Het zou niet diervriendelijk zijn om zo tegen een hond te schreeuwen. Voor mij staat dit in schril contrast met de film die ik hiervoor gemaakt heb over vluchtelingen op Lesbos. Daar was niks om te doen, terwijl ik het veel shockerender vind dat wij mensen in een kamp zetten. Het is natuurlijk makkelijker om hier iets van te vinden. Honden vormen geen bedreiging voor jouw maatschappij.’
Deze film nu klaar, is er al een nieuw project aan het pruttelen?
‘Ik ga voor Ton van Zantvoort een montageklus doen van een film over toerisme. En ik ben bezig met research voor een film over de Rotterdamse haven. Hier komt ook weer het thema controle en onmacht terug, maar dan in de relatie tussen mens en machine. We hebben die gemechaniseerde wereld zelf gecreëerd, maar omdat alles via die systemen moet lopen, worden we er steeds meer aan overgeleverd.’
Josefien van Kooten stelt haar ‘doorgeefvraag’ aan Maartje Baker. Maartje Bakers’ film ‘Personae’ wordt uitgezonden op 1 november.