3LAB:

De boontjes

BNNVARA

Rauwe, Rotterdamse Rodney laat 23-jarige straatjongen Mitchel re-integreren in zijn koffiezaak Heilige Boontjes. Rodney ziet in Mitchel een jonge versie van zichzelf en wil hem een stabiele basis bieden. Lukt het Mitchel om het roer om te gooien?

Rodney is zelf ook opgegroeid in een gebroken gezin. Hij weet hoe verleidelijk de verkeerde afslag kan lijken, als je op jonge leeftijd op een kruispunt komt. Daarom is hij de koffiezaak 'Heilige Boontjes' begonnen. Daar krijgen 'jongeren met een randje' de kans om het roer om te gooien en te kiezen voor een betere toekomst.

'De Boontjes' is een spiegelvertelling waarin we Rodney's verhaal verbeeld zien in de worsteling van de jonge Mitchel.

Regie: Anne van Helvoort

‘Het is echt een familie met een grote zus Samantha en een strenge oom Duncan’

Interview met regisseur Anne van Helvoort

Tekst: Loïs van Wijnen

Rotterdamse Rodney heeft een koffiezaak, ‘Heilige Boontjes’, waar hij jongeren laat re-integreren. In een van die jongeren, Mitchel, herkent hij veel van zichzelf. Mitchel heeft eenzelfde jeugd gehad en vertoont vergelijkbaar probleemgedrag, maar is ten diepste een goeie jongen. In de documentaire ‘De Boontjes’ vertelt Rodney over zijn jonge jaren, terwijl we de weerspiegeling van hem terugzien in Mitchel.

Vanachter een kop koffie bespioneerde regisseur Anne van Helvoort het intieme wereldje in de koffiezaak. Ze voelde zich meteen aangetrokken tot de bij elkaar geraapte familie. ‘Ik wilde daarbij horen.’

Anne van Helvoort

Wat is jouw ervaring in het documentairevak?
‘Ik ben afgestudeerd aan de toneelacademie in Maastricht, dus ik had eigenlijk helemaal geen filmachtergrond. Op die opleiding werd ik begeleid door Quirine Racké en Helena Muskens, die beide filmregisseur zijn. Door hen ontdekte ik waar echt mijn hart ligt: bij documentaire. Toen heb ik voor 3LAB een documentaire gemaakt over het ondersteunend personeel van de filmacademie. Die film heet ‘Tussen de Schijnwerpers’ en gaat over hoe weinig oog er is voor deze mensen en dat ze steeds meer worden wegbezuinigd. Ik leerde bij die documentaire, met vallen en opstaan, dat dit echt is wat ik wil gaan doen.’

Hoe ben je terecht gekomen bij TeleDoc Campus?
‘Toen ik verder wilde, ging ik op zoek naar platformen voor jonge makers. Ik kwam al snel uit bij Teledoc Campus. Dat was een plek waar ik voor mijn gevoel precies aan toe was. Ik had genoeg ervaring om mee te doen, maar ik had ook nog veel coaching nodig. Marc Schmidt werd mijn coach. Aan hem heb ik veel gehad. Hij hielp mij met stappen die ik anders veel later zou hebben gezet. Hij leerde mij een sterk filmplan schrijven en kritisch kijken naar wat de thematiek van mijn film was. Hij liet mij zien hoe ik inhoud om kon zetten tot vorm en door hem ken ik nu de kunst van het weglaten.’

Waarom koos je dit onderwerp?
‘Ik had de koffiezaak Heilige Boontjes jaren eerder al in de media gezien. De jongeren die daar een nieuwe kans kregen intrigeerden me. Op een gegeven moment kwam de eigenaar Rodney weer voorbij. Ik zag zijn doorleefde kop, de ringen in zijn oren en ondertussen hoorde ik hem vertellen over compassie. Ik had het gevoel dat daar een heel rijk gevoelsleven achter schuilde. Pas toen ik later zelf in Rotterdam woonde, besloot ik een koffietje te gaan drinken bij ‘Heilige Boontjes’. Vanachter mijn koffiekopje heb ik ze toen heel lang geobserveerd. Voor mijn ogen ontvouwde zich een hele familie. Rodney kon mijn spionage achteraf wel waarderen, hij is zelf ook een man met een missie.’

Waarom raakte het verhaal van Rodney en Mitchel jou zo?
‘Ik kom zelf ook uit een gebroken gezin, net als Mitchel en Rodney. Mijn vader overleed plotseling toen ik veertien was. Ik heb me toen heel eenzaam gevoeld. Niet dat ik geen fijn gezin had, hoor. Ik heb een liefdevolle band met mijn zus en moeder. Maar ik kan goed begrijpen dat je soms uit verdriet een verkeerde afslag neemt. Die wereld wilde ik voor de kijker invoelbaar maken. Tegelijkertijd was het familiegevoel bij de Heilige Boontjes een warm bad. Mijn moeders familie is heel zelfstandig en mijn vaders familie niet zo hecht. Als ik in mijn katholieke geboortedorpje dan meeging naar de communies van vriendjes, kon ik heel jaloers zijn dat hun hele familie dat kwam vieren. Ik denk dat die hang naar verbondenheid in mij ervoor zorgt dat ik graag verhalen maak over hechte subculturen. Ik wil daarbij horen.’

Wat is het meest verrassende wat er gebeurd is tijdens het traject?
‘Omdat ik mijn plan aan alle kanten dicht moest timmeren, was er minder kans op grote verrassingen. Maar toen Mitchel besloot om met Kerst weer langs te gaan bij zijn moeder, die hij al zes jaar niet had gezien, was dat wel heel bijzonder. Dat klinkt misschien heel cru, maar ik was zo blij dat dat gebeurde. Vooral omdat Rodney hem wegbracht en dus ook daarin weer een soort vaderrol innam.’

Dat is inderdaad heel treffend. Dat hij dus niet alleen in werk aan die jongeren denkt, maar zelfs in zijn vrije tijd voor hen klaarstaat. Heeft hij met alle jongeren zo’n band als met Mitchel?
‘Hij gaat heel ver en loopt voor alle jongeren en medewerkers keihard, dat is zeker. Hij zet zichzelf op de vijfentwintigste plek. Maar in Mitchel herkent hij veel van zichzelf. Mitchel wordt overigens niet voorgetrokken, hoor. Rodney omschrijft het altijd zo: ‘Ik loop harder voor hem, maar hij krijgt ook harder op z’n flikker.’’

Mij deed de film qua thematiek denken aan Carrousel, de korte documentaire van Marina Meijer die een Gouden Kalf won dit jaar. Die film gaat over jongeren die proberen te re-integreren maar steeds terugvallen in oude patronen. Heb je het idee dat jullie verhalen bestaan in dezelfde werkelijkheid?
‘In grote lijnen wel. Ik wilde met Mitchel laten zien dat dit re-integratieproject voor hem een succesvolle uitkomst had. Ik houd van hoopvolle verhalen. Maar in de koffiezaak Heilige Boontjes heb je ook mensen die het traject niet halen en die terugvallen in problemen, net als de jongeren in de film van Marina Meijer. Voor hetzelfde geld had Mitchel het ook verkloot. Een paar jaar geleden wonnen de Heilige Boontjes de Hein Roethofsprijs, een prijs voor waardevolle initiatieven. Op diezelfde dag kreeg Rodney ook een telefoontje dat een van de jongeren zich van het leven had beroofd. Successen en mislukkingen in re-integratieprojecten bestaan vaak naast elkaar.

Wat vond je het leukst aan het maken van ‘De Boontjes’?
‘Ik vond de draaidagen het allerleukst, daar was een heel fijne sfeer, ook met de hoofdpersonen. Ik liet de crew hun eigen werk doen en ik kon er volledig op vertrouwen dat zij met mij mee dachten en goede beslissingen konden maken. De interactie en de vrijheid werkte heel fijn. En de dynamiek tussen cameraman Jefrim en geluidsman Diego was ook leuk om te zien.’

Zou je iets anders doen achteraf?
‘Ja, vooral op persoonlijk vlak. Ik ben best wel stressgevoelig en ik zie snel beren op de weg. Ik kan vlak voor iets gaat gebeuren behoorlijk gespannen zijn. Dat had ik gedurende dit hele proces ook. Zou mijn plan wel goed genoeg zijn? Zouden de draaidagen wel verlopen zoals ik hoopte? Uiteindelijk verliep alles goed en ontdekte ik dat ook als het een keer niet goed zou gaan, er een heel team stond vol creatieve oplossingen. Een volgende keer zou ik het mezelf gunnen om meer ontspannen het proces in te gaan.’

Deze documentaire is nu klaar, is er al een nieuwe aan het pruttelen?
‘Ik heb al wel een nieuw idee, ja. Ik ben geïnteresseerd geraakt in de verbrokkeling van de kermiscultuur. Een voor een vallen de kermissen om en er zijn hele families die daardoor hun thuis verliezen. Die volkscultuur dreigt uit te sterven. Bij de kermiswereld zie ik dat gemeenschapsgevoel ook weer terug. Daar houd ik van. Die lotsverbondenheid staat haaks op de samenleving die steeds meer tekens van individualisering vertoont. De film moet een commentaar worden op onze huidige samenleving.’

De komende zes weken wordt er elke week een nieuwe Teledoc Campusfilm uitgezonden. Jouw film is de eerste. Het zou leuk zijn als alle Teledoc Campus-kandidaten elkaar een vraag stellen, omdat jullie hetzelfde proces hebben doorlopen. Jij krijgt daarom een vraag van Loes Janssen. Zij maakte de film ‘De Achterblijvers’, die op 6 december uitgezonden wordt.

Loes Janssen: ‘Wat was jouw allereerste insteek toen je over deze film nadacht? En is die heel anders dan je eindresultaat?
‘Toen ik aan een tafeltje zat in Heilige Boontjes en Rodney en zijn werknemers observeerde, viel het mij op dat er echt sprake was van een familieband. Er was  een grote broer Paolo, een strenge oom Duncan en een grote zus Samantha. Ik vond het zo grappig dat het een rollenspel was, dat ik in eerste instantie dat wilde portretteren. Maar dat paste niet in 25 minuten, dus toen moest ik heel lang schaven. Dat was wel even slikken. Ik moest mezelf de vraag stellen: ‘Wat raakt je het meest?’ Dat was toch dat verhaal van die bijna vader-zoonband die Rodney en Mitchel hadden. Ik hoop dat ik bij mijn film over de kermis wel een hele familie in beeld kan brengen.’

Anne van Helvoort stelde haar vraag aan Caroline Keman. Carolines film ‘Dichterbij’ wordt uitgezonden op 18 oktober.