3Doc:

Moordtieten

BNNVARA

Acht jaar geleden koos Dionne Slagter (30) voor een borstvergroting. Ze wilde na een periode vol pesterijen en anorexia eindelijk vrouwelijke vormen hebben. Maar het aantal verhalen van vrouwen met medische complicaties neemt toe, veroorzaakt door siliconen borstimplantaten: breast implant illness.

Met borstimplantaten ‘kocht’ Dionne naar eigen zeggen haar vrouwelijkheid. En die vrouwelijkheid staat bij haar op het spel nu blijkt dat de siliconen uit Dionne’s implantaten migreren door haar lichaam. Wat als de siliconen zich hebben genesteld in haar hersenen, ruggenwervel, zenuwen, hart en darmen? Dit kan in sommige gevallen blijvende invaliditeit tot gevolg hebben.

In 'Moordtieten' gaat Dionne op zoek naar de gevaren van haar borstimplantaten en spreekt ze vrouwen die doodziek zijn geworden, en waarschijnlijk nooit meer beter worden. Bij één van de vrouwen waren de klachten zo ernstig dat ze een jaar aan het bed gekluisterd was. “Gezondheid gaat voor”, zeggen alle vrouwen die Dionne spreekt, maar de stap om ze eruit te halen blijkt een ongelofelijk moeilijk besluit. De angst teruggeworpen te worden naar de pijn van voor die tijd is groot. Liever ziek dan je niet vrouwelijk voelen, ligt op de loer.

Dionne komt in een emotionele rollercoaster terecht en ze wordt geconfronteerd met het dilemma waar elke vrouw met siliconen tegenaan loopt: het gevecht tussen de mentale en fysieke gezondheid. Veel vrouwen kiezen na een lange lijdensweg voor explantatie – ze laten hun siliconenborsten operatief verwijderen. Komt Dionne tot dezelfde conclusie?

Regie: Jack Valkering

DocTalks: in gesprek met Dionne Slagter en Jack Valkering

In deze aflevering van DocTalks spreekt presentator Roziena Salihu met Dionne Slagter en regisseur Jack Valkering over de documentaire Moordtieten.

'Ik heb cosmetische chirurgie ooit vergeleken met alcohol en drugs'

In gesprek met de 'psycholoog van het uiterlijk'

Tekst: Kitty Munnichs

Ze studeerde Klinische Psychologie aan de Universiteit Utrecht en promoveerde op het ontwerp lichaamsbeelden. Ze heeft inmiddels vier boeken op haar naam staan. 2Doc ging in gesprek met de ‘Psycholoog van het Uiterlijk’: emeritus hoogleraar Liesbeth Woertman (1954). Tussen haar interviewafspraken door maakte ze tijd vrij om te bellen.

Hoogleraar Liesbeth Woertman

Wat fijn dat u tijd had om te bellen!
‘Ja, ik vind het ook een belangrijk onderwerp.’

Waarom?
‘Deze documentaire en dit verhaal gaat niet alleen over cosmetische chirurgie, het gaat ook over gezondheidsrisico’s. Het lichaam houdt er niet van als we er vreemde dingen in stoppen: dat wat vreemd is, stoten we af. Het lichaam doet haar werk, zij is veel wijzer dan ons verstand.’

In de documentaire ‘Moordtieten’ wordt het dilemma van Dionne Slagter in beeld gebracht. Zij nam borstimplantaten, maar twijfelt om ze te laten verwijderen nadat ze erachter kwam dat de siliconen schadelijk zijn voor je gezondheid. Hoe kijkt u naar het dilemma van Dionne Slagter?
‘Ik keek met mededogen. Ik begrijp haar individuele zoektocht best wel. Haar dilemma is een reëel dilemma. Tijdens je adolescentie speelt er altijd onzekerheid op, dat is ook nodig om volwassen te worden. Je voelt je dan kwetsbaarder. Ons uiterlijk is in die periode vaak erg belangrijk, we zijn vatbaarder voor culturele en maatschappelijke idealen. Voor Dionne Slagter draait het om vrouwelijkheid; ze wil daarom haar borsten behouden. Maar in de kern heeft het er natuurlijk niets mee te maken: wij spreken af wat we vrouwelijk vinden en in onze tijd spelen borsten daarbij een belangrijke rol.

Ik heb het geluk dat ik opgroeide in een tijd waarin cosmetische chirurgie nauwelijks bestond. Uiterlijk speelde sowieso een veel minder grote rol. De nadruk op ons uiterlijk is nu veel groter. Je bent tegenwoordig gek als je niets laat doen aan je uiterlijk als je daarover onzeker bent. Want, waarom zou je lijden?’

Hoe kijkt u aan tegen cosmetische chirurgie in het algemeen?
‘Het zijn hele jonge technieken. Eigenlijk hebben we er nog helemaal niet veel kennis over. Dionne Slagter was blij met haar implantaten maar nu komt ze erachter dat er grote risico’s aan verbonden zijn. Ik denk dat we over een aantal jaar met verbijstering zullen terugkijken: ‘Dat we dit hebben gedaan!’ Het is een beetje hetzelfde als bij roken. Dat werd eerste gezien als de ultieme vorm van mannelijkheid. Nu kunnen we ons dat niet meer voorstellen. Ik zie tussen cosmetische chirurgie en roken een enorm parallel.’

Spoiler: uiteindelijk laat Slagter haar implantaten verwijderen en vervangen door een paar dat mogelijk minder schadelijk is. Dit lijkt mij alsnog geen duurzame oplossing. Wat denkt u?
‘Ik heb cosmetische chirurgie ooit vergeleken met alcohol en drugs. Het lijken oplossingen voor een probleem. Dat zijn ze niet. Mensen die zich comfortabel voelen in hun lichaam, die het naar hun zin hebben in het leven, die zich gezien en gewaardeerd voelen, leuke vrienden en fijne ouders hebben, die bezwijken niet voor deze verleidingen.’

Dus we moeten ervoor zorgen dat we ons geliefd voelen, zodat we de verleiding kunnen weerstaan?
‘Ja, maar dat vraagt nogal wat. Alle kinderen, alle jonge vrouwen die veilig gehecht zijn, kunnen deze verleiding weerstaan. Maar zo’n vijfendertig procent van de mensen is in meer of mindere mate onveilig gehecht. Zij hunkeren naar erkenning, naar een belofte, een oplossing.

Het loslaten van het idee dat je perfect kan zijn, is uiteraard de allerbeste strategie. Ook helpt het om je te vergelijken met normale, levende mensen van je eigen leeftijd. Dan zie je dat de één inderdaad mooier is, maar dat er ook mensen zijn die minder mooi zijn. Uiteindelijk heeft dit alles niets met perfectie te maken. Als je jezelf durft te laten zien, ook je kwetsbaarheid, als je een goede kring vrienden om je heen verzamelt, als je durft te vertellen hoe het met je gaat, waarover je tobt, dan kom je erachter dat iedereen min of meer dezelfde problemen en onzekerheden heeft. Dat geeft mogelijkheden om te groeien.’

'Ik zie tussen cosmetische chirurgie en roken een enorm parallel'

Liesbeth Woertman

Jezelf echt laten zien, ook je onzekerheden en kwetsbaarheden…
Lachend: ‘Het is ook ingewikkeld. Geen enkele psycholoog heeft een instant oplossing. Het is niet ‘drie rondjes naar links en klap vijf keer in je handen’. Het gaat om fundamentele dingen: omgeef je met mensen die je niet afkraken, die op een warme manier naar jou kijken. Maar zoiets is niet makkelijk om te veranderen.

Tegelijkertijd is het zo bijzonder, en dat vind ik echt, dat we allemaal twee ogen, een neus en een mond hebben, en dat we er allemaal anders uit zien. Verwonder je daarover, geniet daarvan.’

We hebben het nu vooral over jonge mensen gehad, die in de adolescentie vanzelfsprekend te maken krijgen met onzekerheid. Maar ook oudere vrouwen brengen een bezoekje aan een cosmetisch chirurg. Hoe zit dat?
‘We hebben het als samenleving heel moeilijk met oudere vrouwen, er bestaan nauwelijks positieve verhalen over hen: ze zijn nutteloos, kunnen geen kinderen meer krijgen, hebben geen seksualiteit of aantrekkelijkheid. Daarbij leven we in een wereld waar monogamie de standaard is. En je zou je maar weer op de relatiemarkt moeten begeven als je 50 jaar bent. Je voelt je dan weer jong en kwetsbaar. Als iemand je nog niet kent, ziet die ander alleen de buitenkant. En dat maakt je heel kwetsbaar, zeker voor vrouwen die altijd mooi waren.’

Bent u van mening dat alle mensen die naar de cosmetisch chirurg willen eerst met een psycholoog moeten praten?
‘Nee, dat vind ik te ver gaan. Kijk, heel veel cosmetische artsen interesseert het helemaal niets, er worden zelfs actief klanten geworven. Dat zijn natuurlijk boevenpraktijken. Maar verplicht met een psycholoog praten, is geen oplossing. Veel jonge vrouwen en meisjes zijn echt overtuigd dat ze de operatie voor zichzelf ondergaan.

Om deze reden zijn er allerlei debatten om de leeftijd voor cosmetische ingrepen te verhogen, eerst was het 16, nu 18 jaar oud. Maar hiermee los je het probleem niet op. Plastische chirurgie is een prachtig vak, maar het wordt nu verkocht als ‘middel tot geluk’. Ons uiterlijk wordt gekoppeld aan onze identiteit, aan wie je bent. We worden gewaardeerd op ons uiterlijk (we zijn mooi) niet om wat we doen (betrokken buurvrouw zijn, hard werken). Ons uiterlijk is geen ‘spel’ meer, het is een levenslange eis: je moet er altijd leeftijdsloos uitzien. Ik geloof dat we moeten leren verdragen dat we tijdelijk leven en dat perfectie niet bestaat. Als we dat nou eens voor elkaar zouden krijgen…’

'Ik geloof dat we moeten leren verdragen dat we tijdelijk leven en dat perfectie niet bestaat'

Liesbeth Woertman

Wat denkt u, zet de trend verder door, of zullen mensen inzien dat cosmetische ingrepen uiteindelijk geen duurzame oplossingen brengen?
‘Er is een grote groep mensen die wel op een gezonde manier bezig is met hun uiterlijk. Ook komen er tegenbewegingen op: bodypositivity, vrouwen die activistisch zijn, meer zwarte modellen, dikkere vrouwen. Je ziet ook meisjes en vrouwen die helemaal geen make-up meer dragen of make-up zien als een soort spel. Dat is hartstikke leuk. Ik vind deze ontwikkelingen erg interessant.’

Wat zou u tegen Dionne Slagter of mensen die zich in haar situatie herkennen, willen zeggen?
‘Versmal je niet tot je borsten. Probeer eens te kijken wat je allemaal kan, wat je allemaal voelt, wat je allemaal bedenkt. Probeer uit meerdere bronnen je identiteit vorm te geven en niet alleen via je borsten.’

'Je ziet ook meisjes en vrouwen die helemaal geen make-up meer dragen'

Liesbeth Woertman

Meer weten over het werk van Liesbeth Woertman? Ga naar haar website: Psychologie van het uiterlijk

Nieuws over bijwerkingen van borstimplantaten

Informatie en opinie over borstimplantaten

Helmut Boeijen over 'Moordtieten'

Kekke titel: Moordtieten. Aansprekende hoofdpersoon bovendien: influencer, actrice en zangeres Dionne Slagter, alias Onnedi. En een bijdetijds onderwerp: siliconenborsten. Deze tv-docu is duidelijk toegesneden op een jong - en vermoedelijk vooral vrouwelijk - publiek.

Naar schatting heeft één op de dertig vrouwen in Nederland borstimplantaten. Een kwart daarvan is geplaatst in het kader van reconstructie na amputatie. Bij driekwart hebben esthetische overwegingen echter de doorslag gegeven: een borstvergroting. Zodat de betrokken vrouwen zich meer of weer vrouw voelen.

Ook Dionne Slagter nam vanwege die reden in 2013 implantaten. Het was een tijd waarin ze probeerde af te rekenen met haar eetstoornis, anorexia. En ze was ook die opmerkingen zat. Ze werd ‘het meisje met de twee ruggen’ genoemd. Of ‘het plankie’. Met nieuwe borsten, aangeschaft voor ruim 4000 euro, probeerde ze volgens eigen zeggen haar onzekerheid weg te kopen.

In 2016 maakte Slagter een YouTube-video over haar borstvergroting, die veel enthousiaste reacties opleverde. Intussen hoorde ze steeds vaker verontrustende berichten over siliconenimplantaten. Die zouden kunnen lekken en zo allerlei klachten veroorzaken. Tot kanker aan toe. Alle reden om op onderzoek uit te gaan: hoe zit het met haar eigen borsten?

Die laat de YouTuber in deze film van Jakobus Valkering en Mirte Vendrig, waarin nét iets te veel geënsceneerde pinup-poses voor de spiegel zijn verwerkt, letterlijk onderzoeken. Tussendoor steekt Slagter haar licht op bij artsen en laat ze vrouwen met een problematische borstvergroting aan het woord. Hun ervaringen komen haar verdacht bekend voor.

Moordtieten volgt het persoonlijke proces dat Slagter vervolgens doormaakt en beperkt zich verder tot het gevaar van lekkende siliconen. De grotere thematiek – of en hoe borstimplantaten überhaupt een bijdrage kunnen leveren aan vrouwelijk zelfrespect – blijft buiten beschouwing. Daarmee biedt deze actuele docu-light over onbetrouwbare borsten precies wat de titel belooft.

Wil je niet langer wachten op de tv-uitzending om een documentaire te kijken? Met de 2Doc Weekly kijk je iedere zondag alle films van de aankomende week vooruit. Sluit je aan bij de grootste documentaire-community van Nederland en abonneer je op de 2Doc Weekly.

Meer over wetenschap