2Doc: Lourdes

Lourdes

In een klein stadje in het zuiden van Frankrijk verscheen 160 jaar geleden de Maagd Maria aan Bernadette Soubirous. Nu is het een plek waar dagelijks duizenden pelgrims uit de hele wereld samenkomen in de hoop op een wonder.

Over deze documentaire:

Al tientallen miljoenen mensen streelden de rots in de grot van Lourdes. Ze lieten er een afdruk achter van hun dromen, hun verwachtingen, hun hoop en hun verdriet. In Lourdes komen kwetsbaren en behoeftigen samen. Het heiligdom is een schuilplaats voor pelgrims, in al hun naaktheid. Letterlijk – wanneer ze zich uitkleden om te baden in de bronnen – en figuurlijk – in een direct, bijna lijfelijk contact met de Heilige Maagd.

Filmmakers Thierry Demaizière en Alban Teurlai trokken eropuit om deze pelgrims te ontmoeten. De ernstig zieken en hun verzorgers, zwervers, soldaten en sekswerkers. Ze luisterden naar hun gefluisterde gebeden en hun door beproeving getekende levens.

In de KRO-NCRV documentaire Lourdes laten de filmmakers zien dat Lourdes veel meer is dan een heilige plaats. Het is een groots theater van het leven waar aangrijpende levensverhalen verteld worden. Een plek waar ook gedanst en gelachen wordt. En hartverscheurend gehuild bij het afscheid want "als je in Lourdes bent, kun je je laten zien zoals je bent".

Regie: Thierry Demaizière en Alban Teurlai
Omroep: KRO-NCRV

‘De saamhorigheid is misschien wel het grootste wonder’.

In gesprek met pelgrim Matheu Bemelmans

Door: Jaike Reitsema 

De documentaire ‘Lourdes’ laat zien dat de Franse bedevaartplaats een grote impact heeft op de levens van de pelgrims die erheen gaan. Maar wat maakt Lourdes zo speciaal? 2Doc sprak met Matheu Bemelmans (53), die al meer dan 75 keer in Lourdes is geweest. 

Wanneer ging jij voor het eerst naar Lourdes?
‘Dat was in 1988 toen ik negentien jaar was. Ik kreeg de kans om twee weken mee te gaan als vrijwilliger met een jongerengroep. Het was aan ons om de gehandicapte mensen te helpen. Rolstoelen uit de trein tillen, verpleging, huishouding en allerlei klusjes. Eigenlijk precies wat je ook in de documentaire terugziet. Die eerste keer in Lourdes maakte een overweldigende indruk op me. Het was ook de eerste keer dat ik met handicaps en ziekte geconfronteerd werd, deze mensen kwam ik in het dagelijks leven nooit tegen. Toch was het heel fijn om iets voor ze te kunnen doen.’

Hoe vaak ben je sindsdien teruggegaan?
‘Ik heb het niet geteld, maar sinds ik werk voor Huis van de Pelgrim en hoofdredacteur ben van een tijdschrift over Lourdes ga ik wel een paar keer per jaar. Dat doe ik al 25 jaar dus reken maar uit. Het zal nog wel meer dan 75 keer zijn.’

Tekst gaat door onder de afbeelding.

Matheu Bemelmans in Lourdes

Er wordt gezegd dat het water uit de bron in Lourdes geneeskrachtig is en zelfs voor wonderen kan zorgen. Geloof jij daarin?
‘Wij leggen de laatste jaren bewust niet te veel nadruk op de wonderen omdat we mensen geen valse hoop willen geven. Als iemand met één been naar Lourdes gaat komt die echt niet terug met twee benen. In de beginjaren zijn er ook allerlei wonderen aan het water toegekend die je met de medische kennis van nu wel in twijfel kan trekken. Dat wil niet zeggen dat er geen onverklaarbare dingen zijn gebeurd, maar in de 160 jaar dat Lourdes een bedevaartsplek is zijn er maar zeventig officiële wonderen erkent. Mensen moeten niet het idee krijgen dat hier aan de lopende band wonderen verricht worden.’

Als iemand met één been naar Lourdes gaat komt die echt niet terug met twee benen.

Waarom is het dan alsnog zo belangrijk om naar Lourdes te gaan?
‘Ik denk dat de wonderen op een ander niveau liggen. Als mensen een week weg zijn met een grote groep gelijkgestemden, zowel jong als oud en zowel arm als rijk, en die gaan allemaal naar de grotten van Lourdes om kracht en steun te aanvaarden, dan is dat ook al een wonder. Lief en leed gaan samen op in Lourdes. Vooral als je ziek of gehandicapt bent en de rest van het jaar in een verzorgingstehuis tegen vier muren aankijkt is dit echt belangrijk. Mensen laden hun batterij op en kunnen er weer een jaar tegenaan.’

Hoe is het dan voor deze mensen dat ze nu door corona al twee jaar niet op bedevaart kunnen?
‘Ja dat is heel erg want je gunt mensen het zo. Ik kom er wel weer, maar voor de mensen die oud of ziek zijn en voor wie dit misschien de laatste keer zou reis zou zijn is het heel treurig.’

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Welk verhaal is jou het meest bijgebleven uit jouw tijd in Lourdes?
‘Dat vind ik een moeilijke vraag want iedereen heeft wel een bijzondere en persoonlijke reden om een bedevaart te maken. Dat merk je altijd heel erg tijdens de voorbeden. Dat is een traditie waarbij halverwege de viering in een kerk de gebeden worden voorgelezen die mensen aandragen. Die bidden dan vaak voor hun familie, dat iemand voor een examen zal slagen, dat een operatie goed gaat of dat een gezin weer bij elkaar komt. Achter elk klein zinnetje gaat een heel leven schuil van mensen met hun eigen dromen en uitdagingen. Dat vind ik heel indrukwekkend.’

Wat is voor jou het belangrijkste aan meedoen met een bedevaart?
‘Voor een Katholiek is het hele leven eigenlijk een soort bedevaart tot je naar God gaat. In zo’n bedevaartweek wordt dat heel erg geconcentreerd en is het een heel mooi moment om je geloof te beleven. Tegelijkertijd is Lourdes een plek om de wereldkerk te ontmoeten. In Nederland ben je toch een beetje en vreemde als je naar de kerk gaat en gelovig bent. Maar in Lourdes zie je het omgekeerde: eigenlijk zijn er nog heel veel gelovigen in de wereld. Je komt gelovige jongeren tegen uit alle delen van de wereld: Amerika, Afrika, Australië. Dan zie je dat je toch niet de enige bent.’

Longread

'Lourdes' in de media

Meer documentaires over: over religie