Salah

De vierdelige documentairereeks Salah vertelt het verhaal van Salah Abdeslam; ooit Europa’s meest gezochte terrorist. Hij was betrokken bij de aanslagen in Parijs en vliegveld Zaventem. Televisiemaker Eric Goens dook in het leven van Abdeslam. Daarbij draait het hem niet om ‘hoe?’, maar om het waarom.

Wat speelt zich af in het hoofd van Salah en hoe is het voor de nabestaanden om te leven met de blijvende littekens die zij overhielden na de aanslagen op het vliegveld in Zaventem? 2Doc.nl sprak met Eric en vroeg wat hij zelf het liefst aan Salah had willen vragen en waar hij het meest van op keek tijdens het maken van deze documentaire.

Waar was je zelf tijdens de aanslagen op Zaventem en hoe kwam het nieuws bij jou binnen? 
‘Ik was mijn kinderen naar school aan het brengen toen ik een bericht kreeg van mijn vriendin. Zij was op weg naar haar werk bij de VTM-nieuwsdienst toen ze hoorde dat ze naar vliegveld Zaventem moest omdat daar iets was gebeurd. Met dat zij dat sms’te, hoorde ik op de radio dat er bommen waren ontploft op het vliegveld. Ik ging er niet vanuit dat mijn vriendin ook opgeblazen zou zijn, maar dan komt het toch ineens erg dichtbij.’

‘Het was zelfs zo dat ik een week voor de aanslag nog koffie had gedronken bij de Starbucks op het vliegveld, precies op de plek waar nu één van de twee bommen af was gegaan. Dus ik had geluk dat die gozers hun plannen niet toevallig een week eerder hadden uitgerold.’

Wat is de nasleep voor jou geweest?
‘De onzekerheid en angst gaan niet weg. Dat is het grootste effect en de bedoeling van die aanslagen. Mensen denken vaak dat het alleen om de aanslag zelf te doen is, maar het gaat om in het hoofd te kruipen van heel veel mensen in de Westerse maatschappij.’ 

Wist je al gelijk dat je onderzoek naar Salah en de aanslagen wilde doen?
‘Ik wilde meteen het verhaal van de nabestaanden en van Salah vertellen, maar ik weet ook dat je nooit in je eerste emoties dit soort dingen kan maken. Als je dit maakt op het moment dat iedereen strak staat van de zenuwen, krijg je iets wat waarschijnlijk wel spectaculair is, maar wat heel ver van de waarheid af zal staan Daar komt bij dat je ook niet iedereen kan spreken, een paar dagen na de aanslagen.’ 

‘Ik en mijn team zijn ongeveer twee jaar bezig geweest om deze reeks te maken. Dat is ook echt de tijd die je nodig hebt. Het heeft mij bijvoorbeeld meer dan een jaar gekost om het familielid (dat anoniem wilde blijven) te overtuigen om zijn verhaal te doen.’ 

Waarom wilde je een documentaire maken over Salah en dit verhaal vertellen? 
‘Ik wilde gewoon van heel dichtbij weten wie Salah is. Er is veel verteld over het "hoe" van de aanslagen. We weten alles over bom 1 en bom 2 en de vluchtroute, maar wat de jongens bezielde is een raadsel.’

‘Je wil een beetje in het hoofd van Salah kruipen. Je mag niet verwachten dat je daar een heel logische verantwoording vindt, maar ik wil wel zien wat er in die schedelpan van hem is gebeurd. Hoe hij is kunnen afglijden van een vrij ordinair straatboefje tot toch wel één van de meest beruchte terroristen van de 21eeeuw.

‘Ik vind het belangrijk dat het verhaal vanuit beide perspectieven wordt verteld. Al moet je wel opletten dat je de dader niet gaat vereren met je documentaire. Daarom vond ik het belangrijk om het verhaal van de slachtoffers veel gewicht te geven. Ook omdat er een aantal dingen verkeerd lopen, als het gaat over opvang en nazorg. De overheid heeft die mensen toch redelijk hard in de steek gelaten en dat vind ik een heel belangrijk statement.’

‘Ik probeer als journalist altijd dingen te begrijpen. Er wordt altijd gezegd dat je journalistiek verslag moet doen van wat er is gebeurd. In dit geval hebben veel andere journalisten dat al gedaan. Ik neem geen genoegen met wat er is gebeurd. Ik wil weten wáárom en hoe iets heeft kunnen gebeuren.

De tekst gaat verder onder de foto.

Waar keek je van op tijdens het maken van deze documentaire?
‘De bizarre ontwikkeling die Salah en de andere terroristen hebben doorgemaakt. Het gebeurt wel vaker met straatschoffies dat ze evalueren naar een soort übercrimineel, maar dat proces van straatschoffie tot wat zij uiteindelijk hebben gedaan, dat vind ik monsterachtig en echt onvoorstelbaar.’

‘Om de klik in je hoofd te kunnen maken van: ik wil dat alles naar de klote gaat en ik zal er mijn verheffing in vinden. Dat vind ik echt onwaarschijnlijk. Vandaar dat ik hem heel graag gesproken had.’

Als je Salah Abdeslam één vraag mocht stellen, welke zou dat zijn?
‘Dat is wat het lid van zijn familie (dat anoniem wilde blijven) in de documentaire zegt: Pourquoi? Waarom? Hij zegt er meteen bij; maar ik weet dat er geen zinnig antwoord zal komen. Ik denk dat we niet moeten hopen op een sluitend antwoord, want er kan geen sluitend antwoord meer zijn er is te veel kortsluiting in dat hoofd. Dat geldt voor alle grote criminelen.’ 

‘Voor mezelf is dat voldoende: weten dat er geen sluitend antwoord op zal komen. Tenminste, niet op basis van onze normen en waarden. Abdeslams daden gaan voorbij aan alles wat elk normaal mens als moreel beschouwt.’