‘De Gemeente Gods’, de leefgemeenschap onder leiding van de charismatische sekteleider Sipke Vrieswijk was van 1983-1992 gevestigd in een voormalig klooster in Velddriel. Aagje Folkerts, de moeder van Marijke, wordt al snel de ‘hoofdvrouw’, de belangrijkste vrouw in het gevolg van Vrieswijk. In 1997 worden Vrieswijk en Folkerts in Engeland gearresteerd en veroordeeld voor belastingontduiking en seksueel misbruik van minderjarigen. Ze worden veroordeeld tot TBS met dwangverpleging.

Regie: Hester Overmars

Het idee voor de film ‘De hoofdvrouw’ van Hester Overmars, over de dochter van een berucht sektelid, is op een bijzondere manier ontstaan.

Regisseur Hester Overmars vertelt: “Marijke heeft mij opgezocht in plaats van andersom. Ze wilde heel graag haar verhaal vertellen, maar wist niet hoe. Ze kwam niet veel verder dan dat het over haar moeder ging en dat ze niet langer wilde zwijgen. Op de naam van haar moeder ben ik toen gaan googlen. De wikipedia pagina van Gemeente Gods wekte mijn interesse. Er bleek een grote strafzaak tegen de twee kopstukken van de Gemeente Gods, waaronder de moeder van Marijke, te zijn geweest. Toen hebben we samen besloten dat Marijke haar verhaal zou doen in een documentaire.”

Omdat het zo’n persoonlijk verhaal was, heeft Overmars de hoofdpersoon nauw betrokken bij het project: “Het is mijn film, maar het is Marijke's verhaal. Het wordt helemaal vanuit haar perspectief verteld. Tijdens het maakproces heb ik haar bijvoorbeeld montage versies laten zien. Dat hielp haar om haar eigen verhaal steeds beter te leren kennen. Natuurlijk is dat voor een maker spannend maar ik vond het toch ook geweldig, zo’n intense samenwerking.”

Close-up
Wat opvalt aan ‘De hoofdvrouw’ is hoe dicht er op de hoofdpersoon is gefilmd. Voor de lengte van 70 minuten is bijna uitsluitend Marijke in beeld. Hester Overmars liet zich voor die stijl van filmen inspireren door de film Son of Saul, die gaat over een Joodse concentratiekampgevangene in Auschwitz. “Ik vond dat een erg goede film. Wat sterk werkt is dat het gevoel van de hoofdpersoon wordt overgedragen op de kijker. Mijn film volgt ook echt het verhaal van Marijke vanuit haar perspectief. De stijl moest dat reflecteren.”

Onherkenbaar
Behalve Marijke zijn alle personages onherkenbaar in beeld gebracht, terwijl hun stem, op de moeder na, onbewerkt bleef. Dit had volgens de regisseur verschillende redenen: “Ik wist dat de drempel om aan de film mee te werken hoger zou zijn als ik mensen herkenbaar in beeld wilde brengen. Ik wilde ook niet een deel van de mensen onherkenbaar maken. Uiteindelijk heb ik dit probleem zo kunnen oplossen in de stijl van de documentaire door iedereen op Marijke na buiten beeld of out of focus te houden.”

De confrontatie
Aan het eind van de documentaire confronteert Marijke eindelijk haar moeder. “Ik wist niet echt wat er zou gaan gebeuren tijdens de confrontatie met de moeder van Marijke. Het worst case scenario was ‘wat als het nou heel wezenloos blijft?’ Dat was eigenlijk ook het geval. We hadden er rekening mee gehouden, maar toch bleven we hopen op iets anders. Tijdens het gesprek begon ik er ook steeds meer naar te verlangen dat Marijke meer boosheid op tafel zou gooien. Maar uiteindelijk hebben buitenstaanders zoals ik, en ook de meeste kijkers, geen idee hoe het is om zo’n geschiedenis te hebben. De grote klap die Marijke uitdeelt is natuurlijk wel de film zelf. Daarmee breekt ze ook met alle normen die haar milieu zo eigen zijn, zoals ‘zwijgen en met de mantel der liefde bedekken’. Daar doet ze in ieder geval niet meer aan mee.”