2Doc:

Levenseindekliniek

NTR

Documentaire 'De Levenseindekliniek' gaat over de levenseindekliniek, waar mensen komen met een euthanasiewens. Zo'n 1200 mensen per jaar doen een verzoek, waarvan er 350 worden ingewilligd. Marcel Ouddeken en Hans Kema filmden anderhalf jaar patiënten en medewerkers. In het verleden zijn er meer films over dit omstreden en belangrijke thema gemaakt, die dikwijls een grote impact hadden op de maatschappij en de manier waarop men tegen euthanasie aankeek.

Wieneke van Koppen

DocTalks 'Levenseindekliniek'

In deze aflevering van DocTalks spreekt Nadia Moussaid met Marcel Ouddeken, de regisseur van de documentaire 'Levenseindekliniek'. Nadia praat met hem over de commotie die de film veroorzaakte en hoe hij daar mee omgaat.

Veelbesproken documentaires over euthanasie

Euthanasie is een omstreden thema in binnen- en buitenland. Diverse documentairemakers hebben met hun films invloed gehad op het maatschappelijke debat. De documentaire Dood op verzoek (1994) heeft zowel nationaal als internationaal heel veel losgemaakt. Het Vaticaan sprak zich negatief uit over de documentaire na de vertoning in Nederland en ook uitzending bij ABC riep veel reacties op. IKON stelde als eis dat de documentaire in zijn totaliteit of in een verkorte versie van 30 minuten uitgezonden mocht worden, om foutieve beeldvorming te voorkomen. Ondanks de lengte van de documentaire waren de meningen in binnen- en buitenland zeer verdeeld. De documentaire Moeders springen niet van flats (2014) veroorzaakte twintig jaar later weer zeer veel discussie omtrent euthanasie. Waar euthanasie bij patiënten met ondraaglijk en uitzichtloos lijden geaccepteerd is voor terminale patiënten die lijden aan een fysieke aandoening, krijgen psychiatrische patiënten nog vaak nee te horen, omdat het lastiger is om aan te tonen dat het lijden ondraaglijk of uitzichtloos is. Moeders springen niet van flats zwengelt aan de hand van het persoonlijke verhaal van regisseur Elena Lindemans over haar moeders situatie de discussie aan: moeten artsen vaker euthanasieverzoeken toekennen? Dodelijk dilemma op haar beurt richt zich in tegenstelling tot bovenstaande documentaires enkel op de artsen die euthanasie toepassen. Welke effecten heeft dit op hun leven?

Dood op verzoek (1994, 55 min.)

© Dood op verzoek

Regisseur Maarten Nederhorst volgt de in Amsterdam wonende Cees van Wendel de Joode die de dodelijke spierziekte ALS heeft. Eind 1993 constateert zijn huisarts dat het einde onafwendbaar is. Van Wendel de Joode maakt daarop kenbaar dat hij euthanasie wil plegen. In Dood op verzoek registreert Nederhorst het hele proces van de euthanasie: van de gesprekken van de huisarts met Van Wendel de Joode tot en met de avond waarop hij de gevraagde injecties toedient. De huisarts doet meer dan alleen het verzoek van zijn patiënt inwilligen; juist de intensieve begeleiding van Cees en zijn vrouw Anthoinette gedurende het hele proces eist zijn volledige aandacht.

Moeders springen niet van flats (2014, 55 min.)

© Moeder springen niet van flats / Moeders springen niet van flats

De moeder van regisseur Elena Lindemans worstelt al lange tijd met een ondraaglijk psychisch lijden als ze om euthanasie vraagt. Het verzoek wordt niet in behandeling genomen. Op een maandagmiddag neemt ze de beslissing om zelfmoord te plegen. In de indringende documentaire Moeders springen niet van flats gaat Elena terug naar de wanhoopsdaad van toen. Waarom konden of wilden haar artsen haar toen niet helpen? Zouden ze dat nu wel hebben gedaan? Hoe tekende die sprong de levens van haar familieleden en van de anonieme toeschouwers zoals de bewoners van de flat? Het resultaat is een confronterende zoektocht die uiteindelijk een eerbetoon oplevert aan een vrouw, een moeder, die geen andere uitweg zag.

Dodelijk dilemma (2010, 52 min.)

In Dodelijk dilemma worden drie huisartsen gevolgd tijdens de aanloop en nasleep rondom het toepassen van euthanasie op één van hun patiënten. Hoe staan artsen emotioneel tegenover euthanasie? Euthanasie confronteert artsen met hun eigen emoties, opvattingen en kijk op leven en dood. Toetsingscriteria als ‘kwaliteit van leven’ en ‘ondraaglijk lijden’ blijken in de praktijk rekbare begrippen. Wie bepaalt wanneer de grens van een aanvaardbaar leven is bereikt?  De documentaire toont de overpeinzingen, eenzaamheid, angst, dilemma’s, rituelen en emoties van de arts tijdens deze periode. Gaan ze na het overlijden van de patiënt door een rouwproces? En welke impact heeft euthanasie op hun privéleven?

Persoonlijke documenten

In de loop der tijd zijn er veel portretten gemaakt van personen die euthanasie toekennen. Hoe is het om te weten dat je doodgaat en afscheid te nemen van dat wat en wie je lief is? De zevenentwintigjarige Priscilla en zesentwintigjarige Sanne besluiten op jonge leeftijd dat hun leven binnenkort gaat eindigen.Mevrouw Van der Enden (72) is dement en heeft in het verleden een euthanasieverklaring getekend. Geen arts wil die wens echter toelaten. De documentairemakers worden toegelaten om een intiem portret te maken van de situatie van de drie dames en hun naasten.

Nachtvlinder, de laatste dagen van Priscilla (2013, 55 min.)

© Bosch Film/NCRV

Vanaf haar zestiende weet Priscilla dat ze erfelijk belast is met dezelfde ziektes als haar moeder. Ze wil zichzelf deze lijdensweg besparen en verdiept zich al jong in de mogelijkheden van euthanasie, voor als de tijd daar is. Ondertussen geniet Priscilla enorm van het leven en viert ze iedere dag (en nacht). Ze is bekend en geliefd in het uitgaansleven rond het Leidseplein waar haar bijnaam ‘Vlindertje’ is. Nachtvlinder is het portret van een jonge vrouw (26) die bewust kiest voor euthanasie. De documentaire laat zien hoe Priscilla tot haar keuze is gekomen en hoe ze met anderen naar de euthanasie toeleeft. Haar vrienden en vriendinnen hebben het moeilijk met haar keuze maar respecteren haar en steunen Priscilla tot het einde.

Ik laat je gaan (2014, 18 min.)

© Ik laat je gaan

De zeventwintigjarige Sanne lijdt aan een borderline-persoonlijkheidsstoornis, chronische depressie en slapeloosheid. Na negen jaar intensieve behandeling zonder resultaat heeft ze besloten niet langer te willen leven. Omdat ze niemand wil traumatiseren met haar dood kiest ze voor zelfeuthanasie, een humane manier van zelfdoding. Ze brengt haar vader op de hoogte van haar doodswens om hem de kans te geven afscheid te nemen. We zien Sanne in haar laatste weken, waarin ze toeleeft naar de dag waarop ze haar lang gezochte rust zal vinden. Als ze de foto’s op haar moodboard bekijkt zegt ze zonder spijt: “Ik heb echt wel een mooi leven gehad.” Sanne is 24 maart 2014 overleden.

Ik laat je gaan is een korte documentaire over het zelfbeschikkingsrecht van psychiatrische patiënten, het verlangen naar rust en misschien wel het grootste offer dat een vader kan maken uit liefde voor zijn kind.

Als ik dement ben, wil ik dood (2013, 40 min.)

Mevrouw van der Enden (72) is dement en ligt in een verpleeghuis. Ze praat niet en herkent haar echtgenoot en haar zoon nauwelijks meer. Mevrouw van der Enden heeft jaren geleden een schriftelijke euthanasieverklaring ondertekend omdat ze bij ondragelijk lijden niet verder wil leven. Maar nu blijkt dat geen arts haar laatste wens wil uitvoeren omdat ze niet meer in staat is haar euthanasieverzoek mondeling te bevestigen. En dat moet wel volgens de artsen. Wat is een schriftelijke euthanasieverklaring waard als het erop aankomt?

Bel korrelatie

afleveringen