Het Uur van de Wolf

Paul Verhoeven en de comeback van Showgirls

NTR

De film Showgirls van Paul Verhoeven flopte genadeloos in de bioscoop, maar groeide uit tot een cultklassieker. Regisseur Jeffrey McHale laat allerlei lezingen op de film los en probeert de weerzin én adoratie te analyseren.

Paul Verhoevens Amerikaanse carrière kwam piepend tot stilstand met ‘Showgirls’ uit 1995. “Een ranzige film vol vrouwenhaat met lachwekkende dialogen en stuitend slechte acteurs”, was de unanieme mening van de critici. Bezoekers bleven ook weg. ‘Showgirls’ werd ‘beloond’ met zeven Razzies (de anti-Oscars), voor o.a. en Slechtste Regisseur. Verhoeven was zo sportief die persoonlijk op te halen. Maar in de jaren die volgden kwam er een herwaardering voor ‘Showgirls’, die nu te boek staat als cultklassieker. In deze documentaire wordt ingegaan op dit fenomeen.

Regie: Jeffrey McHale

‘Ik vind het in technisch opzicht Paul Verhoeven zijn beste film’

In gesprek met filmcriticus Julius Koetsier

Tekst: Abel Vos

Julius Koetsier (1987), hoofdredacteur van het horror-, fantasy- en cultfilmmagazine Schokkend Nieuws, was twaalf jaar oud toen hij film Showgirls voor het eerst zag. ‘Ik kan me nog herinneren dat de tv-zender Veronica hem juist aankondigde als een slechte film. Ik was teleurgesteld dat ik hem helemaal niet zo slecht vond.’ Waarom is hij zo enthousiast over de film?

De film werd volgens de recensent vooral slecht beoordeeld omdat hij hyperbolisch, zwaar overdreven geacteerd en geschreven is. ‘Toen mensen de film na veel kritiek in de media keken, vonden ze gelijk alles slecht. Het camerawerk, de montage en de belichting. Maar dat is echt niet waar. Je kan het acteerwerk en het scenario slecht vinden, maar ik vind het in technisch opzicht Paul Verhoeven zijn beste film. Ik heb hem later nog vier of vijf keer gezien en ik vond hem elke keer beter worden.’

Koetsier: ‘De film is in de markt gezet als een bloedserieus, realistisch drama. Veel mensen zien de film in eerste instantie met die verwachting, waarbij het script en het acteerwerk zo realistisch mogelijk moet zijn. Je blijft als kijker denken: het moet toch een beetje zijn hoe echte mensen zich gedragen. Showgirls zit meer in de categorie van de mythe. De hyperbolische stijl maakt de film juist uniek voor iets dat in eerste instantie een drama lijkt. Bij comedy, horror, actie en sciencefiction zie je die stijl vaker, maar niet bij een ogenschijnlijk realistisch verhaal.’

Tekst gaat verder onder afbeelding

Toch is Showgirls volgens de filmcriticus een bloedserieuze, deprimerende film, naast dat hij ook leuk, mooi en grappig is. ‘Er zit een cynische maatschappijkritische boodschap in over seks en kapitalisme. Hoe lelijk de wereld van Las Vegas kan zijn.'

In de documentaire Paul Verhoeven en de comeback of Showgirls wordt de film geplaatst in het oeuvre van regisseur Verhoeven. Dat is volgens de filmcriticus belangrijk. ‘Ik kan me voorstellen dat je denkt dat de film mislukt is als je nog nooit een film van Verhoeven hebt gezien. Maar als je deze film naast zijn films Keetje Tippel en Spetters ziet, de thematische voorlopers, is het bijna onmogelijk om te denken dat hij niet wist wat hij aan het doen was. In die context is het duidelijk dat hij bewust bezig was met hyperbolen. Dan kun je van houden of niet, maar dat is smaak.’

Toch werkt volgens Koetsier niet alles aan Showgirls. In de documentaire vertelt recensent Haley Mlotek over de scène waar hoofdpersoon Nomi wraak neemt op de verkrachter van haar beste vriendin. Koetsier: ‘Ik ben het met Mlotek eens dat het cynisch is om te denken dat het empowering is dat een vrouw pas gerechtigheid krijgt door anderen pijn te doen. Toen de film gemaakt werd was dat een veelvoorkomend cliché.'

Ook is er kritiek dat de film niet goed weergeeft wie vrouwen zijn en wat ze willen. Koetsier: ‘Ik denk niet dat het de bedoeling van de film is om dat te laten zien. De personages zijn geen mensen, ze zijn niet bedoeld om als echte mensen over te komen. De manier waarop hoofdpersoon Elisabeth Berkley acteert doet me denken aan de stijl van zwijgende Duits expressionistische film.’

'De personages zijn geen mensen, ze zijn niet bedoeld om als echte mensen over te komen'

Tiplijst: films waarbij je geen idee hebt wat je kan verwachten

Showgirls kreeg vrij snel na het uitbrengen van de film op video een cult-status en werd steeds populairder onder een groeiende groep filmliefhebbers. Koetsier: ‘Onderstaande vijf cultfilms kan je, net als Showgirls, niet in een bepaalde categorie stoppen. Je kan er geen definitie aan geven. Het zijn allemaal uitzinnige films. Ik zou iedereen aanraden om niets van deze films te verwachten. Stap er open in. Dan gaat er een nieuwe wereld voor je open.’

Hausu

Nobuhiko Obayashi, 1977

'Hausu is een volstrekt unieke Japanse horrorkomedie. Regisseur Nobuhiko Obayashi vroeg zijn jonge dochter Chigumi om ideeën, waardoor de film vol zit met absurde, instinctieve vondsten, waar je als volwassene misschien niet op zou komen. Na zo'n tien minuten weet je: in deze film kan alles gebeuren. Het is een heerlijk gevoel al je verwachtingen los te kunnen laten en helemaal vrij te zijn.'

 

What Ever Happend To Baby Jane

Robert Aldrich, 1963

'Bette Davis schittert als voormalig kindster die nog altijd gelooft in een comeback. Joan Crawford heeft ook een prachtrol als haar zus. Tragisch, zwartkomisch en heel bewust campy. Met z'n hyperbolische stijl en thema van roem en vergankelijkheid kun je de film als voorloper van Showgirls zien.'

 

Eraserhead

David Lynch, 1977

'De meeste films van David Lynch kunnen op dit lijstje. Ook bij hem geldt: je weet niet wat je kunt verwachten. In zijn debuut is dat nog meer het geval dan in al zijn latere werk. Het is een van zijn meest vervreemdende films, maar ook zijn grappigste. Met dat laatste hoef je het niet eens te zijn om hem goed te vinden; dit is zo'n film waarbij elke reactie, van lachen tot huilen tot huiveren, gepast is.'

 

Evil Dead 2

Sam Raimi, 1987

'Heerlijke crowdpleaser die horror benadert als slapstick. Vaak geïmiteerd, maar nooit geëvenaard. Latere horrorkomedieregisseurs denken: als we maar overdreven genoeg doen, met veel gore special effects, dan wordt het vanzelf leuk. Maar Evil Dead 2 laat zien dat je ook echt moet weten hoe je met camera, geluid, montage en acteurs omgaat om een goede horrorkomedie te maken.'

 

The Bride of Frankenstein

James Whale, 1936

'Een van de eerste, misschien wel dé eerste echte campfilm, als we camp zien als bewust exces. Het superieure vervolg op het behoorlijk serieuze Frankenstein uit 1931 is een uitzinnige horrorkomedie vol bizarre gebeurtenissen en voor die tijd gedurfde religieuze symboliek.'

 

Podcast '2Doc belt met Boeijen'

Meer over Paul Verhoeven

Meer Uur van de Wolf- documentaires