Tijdens de bevrijding werden de Amerikaanse soldaten dankbaar in Limburg ontvangen. Relaties ontstonden en er werden soms zelfs baby's geboren. De donkere onder hen werden in Limburg toch anders behandeld. Zwarte Limburgers vertelt het verhaal van enkele van deze bevrijdingsbaby’s.
Huub, Rosy, Trudy, Ed en Wanda behoorden tot de eerste kleurlingen in Limburg. Ze zijn nu allemaal rond de 70 jaar. Discriminatie, racisme, vooroordelen en onderdrukking hoorden bij hun dagelijkse leven. De film is in opdracht gemaakt van L1, dat met het platform Limburg Doc een podium wil bieden aan Limburgse makers.
Regie: Hans Heijnen
De film Zwarte Limburgers focust zich enkel op de donkere bevrijdingskinderen in Limburg, maar waarom niet op donkere bevrijdingskinderen in de rest van Nederland? Volgens Mieke Kirkels heeft dit een simpele reden: ‘die waren er bijna niet’.
Mieke Kirkels schreef het boek ‘Kinderen van zwarte bevrijders’, waarop de film is gebaseerd. Kirkels: “Eind 1944 was het Amerikaanse leger bezig met een opmars naar Berlijn. Omdat Zuid-Limburg op de route lag, werd het eerder bevrijd dan de rest van Nederland. Daar werd al snel een gigantische oorlogsbegraafplaats aangelegd en een grote bevoorradingsoperatie gestart."
Dat Zuid-Limburg op de route naar Berlijn lag, zorgde ervoor dat de Afro-Amerikaanse soldaten er even gestationeerd werden, maar toen de militaire operatie Market Garden mislukte, werd dat nog eens verlengd. De Amerikanen konden niet verder en besloten om in het bevrijde stuk Limburg voorraad op te slaan voor de doorbraak naar Duitsland. Dat gaf meer tijd voor ontstaan van romances.
“De Limburgse bevolking verwelkomde de zwarte Amerikanen over het algemeen met open armen. Voor hen waren het bevrijders, al waren het de eerste zwarte mensen die ze ooit zagen. Aan officiële bevrijdingsfeesten mochten ze echter niet deelnemen, ze mochten geen bioscopen bezoeken en regelmatig werden ze hardhandig weggestuurd uit cafés wanneer zich daar witte Amerikaanse soldaten ophielden. Zodra van een zwarte Amerikaan bekend was dat hij verkeerde met een Nederlandse vrouw werd hij, tegen het officiële beleid in, overgeplaatst.”
"Regelmatig werden ze weggestuurd uit cafés wanneer zich daar witte Amerikanen ophielden."
“Uit de – zonder uitzondering - kortstondige relaties tussen Limburgse vrouwen en meisjes en zwarte Amerikanen werden in ’45 en ‘46 bevrijdingsbaby’s geboren. Er zijn in het hele land destijds naar schatting zo’n 100 bevrijdingsbaby’s met een donkere huidskleur geboren. De meeste van hen werden in Limburg geboren, slechts enkelen in Brabant en Gelderland waar het Amerikaanse leger doorheen trok,” aldus Kirkels.
Kirkels maakt zich al jaren sterk voor de erkenning voor de deelname van zwarte Amerikanen in de Tweede Wereldoorlog: “Dat 900.000 zwarte Amerikanen hielpen bij de bevrijding van Europa bleef tot in de 90-er jaren nagenoeg onvermeld in de geschiedschrijving. In ons land is het nog steeds een nagenoeg onbekend gegeven. Er was tijdens en na de Tweede Wereldoorlog op grote schaal sprake van nieuwsmanipulatie en whitewashing; slechts het ‘witte’ verhaal van de Tweede Wereldoorlog werd verteld. Pas aan het eind van de oorlog was het aantal gesneuvelde infanteristen zo groot, dat zwarte Amerikanen opgeroepen werden zich als vrijwillige infanterist te melden. Van hen zijn er 45 begraven in Margraten.”
Mieke Kirkels
Mieke Kirkels (Nederweert 1947) studeerde arbeidsmarktpolitiek en personeelsbeleid in Amsterdam (PVO), was ombudsvrouw gelijke behandeling op de arbeidsmarkt, congresontwikkelaar en communicatieadviseur in o.m. Den Haag en Rotterdam.
In 2005 keerde ze terug naar Limburg waar ze in 2008 het oral history-project Akkers van Margraten leidde. Ze was co-auteur van Van boerenakker tot soldatenkerkhof (2009), auteur van Else Hanover, oorlogsjaren in Maastricht (2010) en Van Alabama naar Margraten; herinneringen van grafdelver Jefferson Wiggins (2014).