DOCS

Rosey Pool (1905-1971) groeide op in vooroorlogs Amsterdam als dochter van een joodse socialistische en seculiere sigarenboer. Ze had een mooie stem, schreef poëzie en maakte als jonge vrouw furore als voordrachtkunstenares.

Haar leven raakte aan alle grote gebeurtenissen in de 20e eeuw. Ze verkeerde in radicaal-linkse kringen in de jaren ’30 in Berlijn, maakte daar de omslag naar het nazisme mee en ontdekte dat ze lesbisch was. Ze nam deel aan het joodse verzet tegen de nazi’s in bezet Amsterdam, slaagde erin zowel uit de trein naar Auschwitz als uit Westerbork te ontsnappen.

Na de oorlog, als enige overlevende van haar gezin, vereenzelvigde ze zich met Afro-Amerikaanse dichters. Ze schiep zichzelf een nieuwe familie van zwarte schrijvers en bracht verschillende bloemlezingen met door haar vertaalde gedichten uit, die in Nederland in de jaren ’50 en ’60 veel succes hadden; een Ooievaarspocket met een oplage van 10.000 exemplaren was in een mum van tijd uitverkocht. Ze woonde met haar vriendin in London waar haar flat uitgroeide tot een salon voor zwarte schrijvers. Haar huis werd een vrijplaats voor in Engeland vervolgde homoseksuelen.

Ze schreef voor kranten en tijdschriften, werkte voor de radio en maakte actief de begintijd van de Nederlandse en Britse televisie mee. Ze had een tomeloze energie en was niet wars van stunts om de onderdrukking van Afro-Amerikanen onder de aandacht te brengen. Ze gaf les aan zwarte studenten in het zuiden van de VS en onderhield intensieve correspondenties met iedereen die ertoe deed, van hartsvriend en dichter Langston Hughes tot Léopold Senghor, de eerste president van Senegal. In 1961 en 1966 was ze als enige witte vrouw betrokken bij de grote festivals in Nigeria en Senegal waar kunstenaars, dichters en schrijvers uit de Verenigde Staten en Afrika elkaar ontmoetten.

Alles hield ze bij in plakboeken, zo regisseerde ze het verhaal van haar leven. Want ze hield ook van mystificaties en geheimen. Tegenwoordig is ze vergeten: ze werd ingehaald door de radicale zwarte emancipatiebeweging van de jaren ’60 en stierf eenzaam.

Sandra Rottenberg maakte een audiodocumentaire geïnspireerd op het proefschrift van Lonneke Geerlings over Rosey Pool.

(De handelseditie van de biografie van Rosey Pool komt volgend jaar uit bij Uitgeverij AtlasContact.)

Sandra Rottenberg is programmamaker en journalist. Zij maakt podcasts, heeft een maandelijkse talkshow in het Torpedotheater in Amsterdam en schreef samen met haar nicht Hella het boek De sigarenfabriek van Isay Rottenberg; de verborgen geschiedenis van een joodse Amsterdammer in nazi-Duitsland (AtlasContact 2017) dat genomineerd werd voor de Libris Geschiedenisprijs.

In deze documentaire is het n-woord enkele keren te horen. De maker Sandra Rottenberg hierover:

“ I am not your negro schreef de auteur James Baldwin in 1979. Met die zin wordt in één klap duidelijk waarom we het vermaledijde n-woord nu niet meer gebruiken.

In de jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw had het woord neger nog niet die connotatie. En omdat dit een audiodocumentaire is over een vrouw die er juist alles aan deed om Afro-Amerikaanse dichters en schrijvers een podium te geven in de jaren ’50 en ’60, komt het woord dus af en toe voor in een historische context.”