Holland Doc

Bastøy: Een gevangenis zonder tralies

VPRO

De 115 ‘gevangenen’ op het Noorse eiland Bastøy zijn vrij om te gaan en staan waar ze willen, en wonen in blokhutten. De bewakers hebben geen wapens. Toch hebben de mannen behoorlijk wat op hun kerfstok. Geweldsdelicten, fraude, drugshandel, zelfs moord. De meesten zitten de laatste fase van hun straf uit, en hebben gevraagd om overplaatsing naar de eiland-gevangenis.

Kapteijns: “Deze film gaat over straffen. Maar de vraag is: worden mensen beter van een gevangenis? Als ze hun straf hebben uitgezeten, moeten ze toch terug de samenleving in”.  De mannen die hij volgde, doen hun best om er wat van te maken op het eiland. Ze spelen  gitaar, mesten koeienstallen uit,  helpen mee met de kerkdienst.

Per is 20 jaar lang drugsdealer geweest, en heeft ook in een ‘gewone’ gevangenis  gezeten. “In een gesloten gevangenis hoef je geen beslissingen te maken, hier moet je wel socializen.”  Hij weet zich geen raad met de vrijheid die hem te wachten staat, na jarenlange opsluiting is hij het contact met zijn familie verloren.

De filosofie van de Bastoy-gevangenis is gebaseerd op het gedachtengoed van twee indianen-opperhoofden: Chief Seattle en Bear Heart. De laatste schreef in zijn boek  Heaven is my mother: “Als je een mens als een beest behandelt, wordt hij een beest. Als je een mens als een crimineel behandelt, wordt hij een crimineel. Als je een mens als een mens behandelt, wordt hij een mens.”

Zo zijn de hoofdpersonages ook neergezet. Ze vertellen eerlijk wat ze doormaken, hoe ze tot hun daden zijn gekomen. Kapteijns volgt ze tot in de slaapkamer. Ook de moeilijke momenten komen aan bod.  Onderhuidse agressie, wanhoop, onzekerheid. De gezichten van de gevangenen spreken soms boekdelen. Na afloop kun je als kijker alleen maar hopen dat het goed komt.

Regie: Michel Kapteijns, VPRO, 2010