Makers van Morgen

Wij en de Wolven

VPRO

Iris Grob (24) is geboeid door de relatie tussen mens en natuur. Met haar documentaires wil ze mensen bewust maken van hoe er met de natuur wordt omgesprongen. In Wij en de Wolven vertellen mensen met een passie voor natuur hoe Nederland moet omgaan met de eventuele komst van de wolf.

Door Stan van Kesteren

“Ik vind het bijzonder en magisch hoe eocsystemen werken en ontstaan”, vertelt Iris Grob. Deze fascinatie begon al vroeg, want als kind ging ze al naar excursies van natuurmonumenten. Hoewel ze overwogen heeft om een studie als biologie of milieukunde te gaan doen, besloot ze documentaires te gaan maken om haar interesse voor de natuur over te brengen op anderen. Grob: “Documentaire is een goed medium om mensen bewust te maken van de natuur en hoe wij daar mee om moeten gaan.”

Poëtisch vastleggen van de natuur

Grob liep stage bij De Nieuwe Wildernis, de Nederlandse natuurfilm over de Oostvaardersplassen, en leerde daar hoe je een visueel aantrekkelijk verhaal maakt. Volgens haar kan je natuurfilms op twee manieren maken: als kunstvorm of als registratie. De Nieuwe Wildernis is voor haar vooral een registratie van de natuur, al zitten er ook poëtische scènes in. Grob heeft veel bewondering voor Ruben Smit, de regisseur van De Nieuwe Wildernis: “Hij kan de natuur op een mooie en mysterieuze manier vastleggen”, vertelt Grob. “Dit zie je bijvoorbeeld in zijn filmpje over heikikkers, waarin hij kiest voor een filmische benadering, ritmisch gemonteerd en met een belangrijke rol voor muziek.”

Tijdens Grobs stage ontstond het idee voor Wij en de Wolven. “Er wordt vaak gezegd dat het oergevoel terugkomt in de Oostvaardersplassen als we daar de wolf introduceren”, vertelt Grob. Toen in 2013 in het nieuws kwam dat er in Luttelgeest een dode wolf langs de weg was gevonden, wist ze dan ook gelijk dat dit hét moment was om een documentaire te maken over de relatie tussen mensen en wolven.

“We zouden de wolf eigenlijk rust moeten gunnen”

In Wij en de Wolven stellen onderzoekers dat de gevonden wolf een voorbode is van de terugkeer van het dier in Nederland. Grob vindt dat de onderzoekers daar een te stellige conclusie trokken. “Die wolf bleek uiteindelijk langs de weg gelegd te zijn”, vertelt Grob. “Hij was doodgeschoten in Oost-Europa en vanuit daar naar Nederland gebracht.”

Het nieuws over de wolf is vaak te sensatiegericht, betoogt Grob: “De media duiken gelijk allemaal op de wolf. Terwijl je zo’n dier eigenlijk juist de rust moet gunnen.” Ze vindt de invloed van de media in dergelijke zaken interessant en heeft er wel over nagedacht om een reconstructie te maken in haar documentaire, zoals Medialogica dat bijvoorbeeld deed over de bultrug die eind 2012 aanspoelde op Texel. Het intrigeerde haar dat er toen door de media-aandacht meerdere reddingspogingen werden gedaan, terwijl experts eigenlijk vonden dat het dier uit zijn lijden verlost moest worden. Uiteindelijk koos ze in Wij en de Wolven voor een meer filosofische insteek over de gewenste relatie tussen mens en natuur.

Herders moeten zich aanpassen aan wolven

Grob wil met haar documentaire mensen meer bewust maken van de balans die er moet zijn tussen rationele en emotionele gedachten over de wolf. Ze stelt dat de meeste mensen teveel doorschieten naar het ene of het andere uiterste. De jonge regisseur wil laten zien hoe het ook kan door mensen te laten zien die een passie voor de natuur hebben, maar daar tegelijkertijd ook rationeel naar kijken. Daarom laat ze schaapsherder Christien Mouw en boswachter Roel Korbee aan het woord in haar film.

Schaapsherder Christien Mouw is volgens Grob een van de weinige herders in Nederland die de eventuele komst van de wolf rationeel benadert. “Volgens haar is het aan de herders om rekening te houden met wolven, als die naar Nederland zouden komen”, legt Grob uit.

Boswachter Roel Korbee is gefascineerd door wilde wolven en heeft een wolfshond als huisdier. In een scène in de documentaire ligt de wolfshond eerst voor de televisie en krijgt daarna een dode haas, die hij begraaft in zijn buitenhok. Grob: “Dat hij die haas krijgt vind ik mooi, want daarin komt het wilde dier in terug, waar de wolfshond nauw verwant mee is.”

Huilen met de wolven

Bij het maken van Wij en de Wolven werd Grob geconfronteerd met de grillen van de natuur, omdat een wolf in het wild filmen vrijwel onmogelijk is. Daarom filmde ze de wolven in dierentuin Artis, die meehuilen met het luchtalarm op de eerste maandag van de maand. Dat symboliseert voor Grob de relatie tussen mens en wolf: “De wolven reageren daar op menselijke geluiden en het luchtalarm wordt door mensen geassocieerd met gevaar, net als de wolf.”

Grob filmde dus geen wilde wolf, maar ze bezocht wel een georganiseerde wandeltocht door wolvengebied in Duitsland. “De mensen gaan daar naartoe met het idee dat ze een wolf zullen zien en uiteindelijk best blij zijn dat ze wat sporen en een drol gezien hebben”, lacht Grob. “Het maakt de onwetendheid van de mens duidelijk.”

Omstreden dassenjacht in Engeland

Grob is nu bezig met de afronding van de master Documentary & Features aan de University West of England. Als eindexamenfilm maakt ze een documentaire over de omstreden dassenjacht in Engeland. De dassen zouden tuberculose verspreiden onder koeien. De boerengemeenschap wil dat de dassen afgeschoten worden, terwijl uit onderzoek blijkt dat dit juist averechts werkt: schiet je één das dood, dan vluchten de andere dassen en verspreiden daarmee de tuberculose over een groter gebied. Grob: “Het maakt mij boos dat die dassen worden afgeschoten, terwijl daar het probleem niet ligt. Dan komt de activist in mij naar boven.”