Makers van Morgen

Stuntman

VPRO

Sinds het rampzalige ongeluk in Haaksbergen afgelopen september heeft de stuntwereld veel negatieve publiciteit gehad. Filmmaker Thomas Merkus zoekt in ‘Stuntman’ uit hoe stuntmannen zelf tegen het leven en hun werk aankijken: zijn zij echt zo roekeloos of toch verstandig?

Door: Wieneke van Koppen

Ongeluk in Haaksbergen: een zwarte bladzijde
Legio mensen hebben in hun jeugd genoten van plaatselijke stuntshows. Stuntmannen voeren hier de meest heftige trucs uit op monstertrucks en motoren. Behalve spannend is de stuntwereld ook gevaarlijk, zoals blijkt uit het ongeluk in Haaksbergen. Mensen gaan naar de acts voor sensatie en stuntmannen spelen hier op in. Merkus: ‘’Een ongeluk zit in een klein hoekje. Zo is een van de collega’s van stuntman Rinse Zwalua, de hoofdpersoon van Stuntman, ooit eens over zijn zoon gereden en heeft vrijwel elke stuntman meerdere malen in het ziekenhuis gelegen.’’

Merkus vertelt verder: ‘’Waar Rinse Zwalua een hele verstandige man is die zijn kinderen bewust pas op oudere leeftijd meenam, zijn er ook wel eens stuntmannen die hun kinderen vanaf hun vierde of vijfde jaar al mee laten doen. Het is niet verwonderlijk dat dit soms eens mis gaat.’’ Het is daarom zaak dat men verantwoord omgaat met de shows en niet te lomp te werk gaat tijdens het uitvoeren van de acts. Op deze manier kan een mooie traditie blijven bestaan.

Grote motorsprong
De Wijchense Thomas Merkus is sinds jonge leeftijd te vinden in de stuntwereld. Als kleine jongen wilde hij niets liever dan zelf leren stunten en destijds maakte hij al films met vriendjes waarbij ze met skelters over sloten heen sprongen. Nu hij ouder is, helpt hij nog steeds wel eens met stuntshows. Het was voor hem dus geen probleem om een van de bekendste stuntmannen van Nederland, Rinse Zwalua te bereiken. Toen Merkus Zwalua vroeg voor zijn film, bleek dat hij zich op dat moment aan het voorbereiden was op een grote motorsprong. In het verleden had Zwalua een keer nee gezegd tegen een film van de toen nog beginnende filmregisseur Tim Oliehoek (inmiddels bekend van onder andere Vet Hard) en hij wilde zo’n grote pr-stunt niet nog een keer mislopen: hij besloot zonder twijfel om nu wel mee te werken.

Stuntman Rinse Zwalua
In de drie weken dat Merkus de stuntman volgt, leert hij hem kennen als een authentieke man met een passie voor zijn vak: stunten. Merkus: ‘’Rinse Zwalua stapt met het grootste gemak over vrijwel alle problemen heen en staat daardoor kalm in het leven.’’ Merkus geeft aan dat Zwalua zich nooit druk maakt over ongelukken uit het verleden. ‘’Ik vond het dan ook fascinerend dat hij zich wel druk kan maken om parkeermeters en rode stoplichten en de scène waarin hij zich ongelofelijk opwindt over een stoplicht, heb ik heel bewust in de film gestopt.’’

Warme zomeravonden
Voor Thomas Merkus zijn de shows in de stuntwereld in de eerste plaats een ‘mooie traditie’: ‘’Ik vind het prachtig om te zien hoe mensen tijdens een show op een warme zomeravond met een biertje genieten van het spektakel’’ vertelt Merkus. ‘’Vrouwen worden meestal meegenomen door hun man en vervolgens speelt Rinse hierop in door de vrouw uit het publiek te halen en haar achterin een van de auto’s te zetten. Na de act trekt hij dan speels een bh van de achterbank.’’ Merkus geeft aan dat Rinse Zwalua door dit soort grappen soms meer werkt als een entertainer dan als een stuntman. ‘’Tegelijkertijd vinden er tijdens een show natuurlijk ook allemaal spannende acts plaats die mensen zelf zouden willen doen, maar die ze thuis nooit zouden kunnen doen. Het zou doodzonde zijn als deze traditie uitsterft door gebeurtenissen als die in Haaksbergen.’’


De stuntshows lijken tegenwoordig te vergaan door de grote hoeveelheid filmpjes op YouTube waarop men hetzelfde kan zien als in een show: ’’Mensen betalen geen twintig euro meer voor een act die ze ook online kunnen zien.’’ In Stuntman wil Merkus laten zien dat de stuntshows hun bestaan meer dan waard zijn, door de zwoele zomeravonden te filmen en te laten zien hoeveel stuntman Rinse Zwalua van dit wereldje houdt. 

Stunten en filmen
Hoewel Thomas Merkus nog steeds een groot fan is van stunten, geeft hij toe dat het geen toekomstperspectief biedt voor hem: hij kiest liever voor de filmwereld die hij ook heel gaaf vindt en bovendien veiliger is. Merkus: ‘’Waar je met een stuntshow een gevoel van spanning overdraagt aan het publiek, draag je via een film ook een gevoel of een idee over. Met film kun je eigenlijk veel meer, door te spelen met beeld of geluid.’’ Op dit moment is Merkus samen met een vriend werkzaam bij hun eigen start-up: Vortical en werken ze aan diverse opdrachten.